ΑΡΘΡΑ ΓΙΑ ΤΗ ΧΛΩΡΑΚΑ

ΑΓΓΟΥΡΙΑ ΤΗΣ ΧΛΩΡΑΚΑ

Η Χλωρακα έχει το όνομα και τη φήμη ως ιστορικός τόπος παραγωγής αγγουριών ξακουστών ανά την Κυπρο και σε άλλες χώρες, ένεκα της προημότητας και του μεγέθους των, καθώς και για ευτράπελες ιστορίες συνδεδεμένες με τα αγγούρια.

Το αγγούρι είναι είδος λαχανικού που με αυτό εάν ασχοληθεί ένας Φυσιοδίφης δεν θα μπορούσε να γράψει πάρα πολλά, διότι είναι ένα απλό ζαρζαβατικό με λίγη ιστορία. Εάν όμως κάποιος ιστορικός ασχοληθεί με τα αγγούρια της Χλώρακας, μπορεί να γράψει πολλές σελίδες. Εγώ αποφάσισα να γράψω λίγη ιστορία περί τούτου, ύστερα που μου εζητήθην με περισσήν ευγένεια ώστε να μην μπορώ να αρνηθώ, από τον φίλτατο πρόεδρο του Ακρίτα Λουκά Γιουκκά. Δεν είναι σίγουρο υπό ποίαν ιδιότητα μου εζητήθην να γράψω περί τούτου, ως θα ξέρετε όλοι, ήμουν για δεκαετίες φθαρτέμπορος, ενώ τα τελευταία χρόνια ασχολήθηκα με την συγγραφή και την έκδοση της εφημερίδας της Χλώρακας. Κατά συνέπεια έχω επίγνωση του αντικειμένου, μπορώ ακόμα να περιγράψω περί αυτού, αφου ασχολούμαι με το γράψιμο.

Μια ερευνητική διατριβή, ή εργασία, ή έστω αναφορά περί του αντικειμένου τούτου, σίγουρα δεν είναι και πολύ ευχάριστη, παρ όλα αυτά, αποφάσισα να αναπτύξω το θέμα, και έτσι νάμαι, να ιστορώ  και να καταγράφω όλη την ιστορία του αγγουριού της Χλώρακας…

Στις αρχές του αιώνα οι κάτοικοι της κοινότητας ησχολούντο κυρίως με τη γεωργία. Υπήρχε εύφορο έδαφος κατάλληλο για παραγωγή του αγγουριού. Είχε γλυκύ κλίμα ως προς την καλλιέργεια του, υπήρχε μόνο ένα μειονέκτημα, το νερό ήταν λιγοστό. Έτσι οι κάτοικοι επιδίδονταν κυρίως στην καλλιέργεια σιτηρών. Στις πάνω περιοχές της κοινότητας όμως, που τα χωράφια ήταν φτανοχώραφα και καυκάλλες, οι χωριανοί με πολλή κόπο τα επιχωμάτωναν με ξένα χώματα που κουβαλούσαν με γαιδούρια από αλλού, έτσι που να γίνονται  ιδανικοί τόποι για τέτοιες καλλιέργειες, εκεί λοιπόν, φύτευαν τις αγγουριές. Έφερναν νερό από την Έμπα με αυλάκια, ένα δύσκολο εγχείρημα το οποίον όμως επιχειρούσαν, έγινε έτσι η κοινότητα από τα πολύ παλιά χρόνια τόπος μεγάλης παραγωγής αγγουριών.

Τα αγγούρια της Χλώρακας έγιναν πασίγνωστα πρώτα ανά την Κύπρο και ύστερα ανά την Ευρώπη καθώς και άλλες χώρες, την δεκαετία του 1960 όταν οι πρωτοπόροι Χλωρακιώτες γεωργοί κατασκεύασαν τα γυάλινα θερμοκήπια καταφέρνοντας έτσι να παράξουν εν μέσω χειμώνος αγγούρια. Ήταν το είδος του μεγάλου αγγουριού της αυλακιάς. Μια φορά, την εποχή εκείνη πωλήθηκε στην αστρονομική τιμή των δυόμιση λιρών η οκά και το έγραψε πρωτοσέλιδα σαν κύρια είδηση με μεγάλα κόκκινα γράμματα η Παγκύπριας εμβέλειας και μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδα, «Τελευταία ωρα».

Τα αγγούρια της Χλώρακας τους παλαιότερους καιρούς ήταν μεγάλα σε μέγεθος, και στραβά.

Για τούτο τον λόγο, καθώς και δια της τσουχτερής των τιμής, αλλά κυριότερα από παλαιότερη φράση κάποιου παλιού ιερέως στα τέλη του 18ου αιώνα του Παπάσαββα, έμεινε η περιώνυμος φράση «αγγούρκα της Χλώρακας». Αυτή η φράση υποδηλώνει από τη μια, την απαξίωση από αυτόν που την δηλώνει στον άλλο που την απευθύνει, και από την άλλη, επειδή είναι τόσο ακριβά, η αξία τους ισούται με το να «κάτσει» κάποιος πάνω σε ένα στραβό και χοντρό αγγούρι της Χλώρακας.

Τα ίσια αγγούρια ήταν περισσότερο εμπορεύσιμα, έτσι για να επιτυγχάνουν τέτοια παραγωγή οι γεωργοί τσάπιζαν τις τάβλες, ώστε πάνω στο μαλακό χώμα να μεγαλώνουν και να αναπτύσσονται με τρόπο που να μην βρίσκουν αντίσταση σε σβώλους ή αλλα εμπόδια, και να καταλήγουν ίσια και ευθυγραμμισμένα. 

Με την εξέλιξη και τα πειράματα των επιστημόνων του εξωτερικού, τα στραβά αγγούρια της Χλωρακας αντικατεστάθησαν με φυτά υβρίδια τα οποία παρήγαγαν μεγάλες ποσότητες, ήταν κρεμαστά και ίσια, ονομάστηκαν δέ αγγούρια τεμάχια, διότι επωλούντο συνήθως με το ένα. Αργότερα αντικατεστάθησαν και αυτά με τα σημερινά κοντά αγγουράκια τα οποία κυκλοφορούν στις αγορές, αλλά που η γεύση τους καμία σχέση εχει με την παλιά που ήταν σπουδαιοτάτη, και η μυρωδιά τους ωραιοτάτη.

Η παραγωγή του αγγουριού στη Χλωρακα μέχρι το 2000 ήταν κύρια ασχολία σχεδόν όλων των Χλωρακιωτων. Παρήγαγαν απεριόριστες ποσότητες, τόσες που δεν τις απορροφούσε η Κυπριακή αγορά, με αποτελεσμα πολλοι έμποροι να ασχοληθούν με τις εξαγωγές, και να τα αποστέλλουν σε άλλες χώρες.

Όμως ο κυριότερος λόγος για την τόσο μεγαλη ανάπτυξη της φυτείας αυτής, ήταν όταν το 1960 μετά την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, διορίζεται από τον Μακάριο ο εκ Χλώρακας Ανδρέας Αζίνας ως υφυπουργός Γεωργίας και Φυσικών Πόρων και λίγο αργότερα ως διοικητής του Συνεργατικού κινήματος, θέση από την οποία προωθεί τα συμφέροντα των Αγροτών σε μεγάλο βαθμό. Προωθεί κυρίως τις εξαγωγές γεωργικών προϊόντων, με αποτελεσμα ήλοι οι κάτοικοι της Χλώρακας να ενθαρρυνθούν και να κατασκευάσουν υπερσύγχρονα θερμοκήπια, έτσι που όλη η κοινότητα να καταστεί ένα μεγάλο και απέραντο θερμοκήπιο παραγωγής αγγουριού. Βοηθεί με επιχορηγήσεις και δάνεια όλους τους γεωργούς να εγκαταστήσουν στα θερμοκήπια κλιματιστικές εγκαταστάσεις, εισάγει από το εξωτερικό καλύτερες ποικιλίες, και ναυλώνει φορτηγά αεροπλάνα για την εξαγωγή φθαρτών στο εξωτερικό.

Με αυτό τον τρόπο η φήμη των αγγουριών της Χλώρακας έφτασε σε όλη την Ευρώπη.

Όταν το 1971 η φημισμένη ηθοποιός Ράκελ Γουέλς επισκέφτηκε την Κύπρο για το γύρισμα της ταινίας του  σκηνοθέτη Γ. Κοσμάτου, «Πολυαγαπημένη» στο χωριό Κάρμι, σε ερωτήσεις δημοσιογράφων ρωτήθηκε πρώτα η γνώμη της για τον Μακάριο, αυτή απάντησε ότι ήταν ένας θερμός μεσογειακός άνθρωπος και άξιος ηγέτης της πατρίδας του. Σε δεύτερη ερώτηση «τι άλλο σας άρεσε στην Κυπρο, αυτή απάντησε “ The best and more tasteful cucumbers of Chlorakas”, δηλαδή, τα εύγεστα και μυρωδάτα αγγούρια της Χλώρακας.

Σήμερα η Χλώρακα έχει το όνομα, αλλά δεν έχει τη χάρη. Δυστυχώς στη δεκαετία του 2000 – 2010, ύστερα από την απότομη αύξηση της τιμής της γης λογω του οικοδομικού οργασμού, η γη έχει πουληθεί, ή έχει κτιστεί με σπίτια και μπετόν, με αποτελεσμα να παύσει αυτή η φημισμένη και ξακουστή παραγωγή του αγγουριού της Χλώρακας…

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΤΑΠΑΚΟΥΔΗΣ

ΚΡΙΝΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ, ΤΑ ΑΝΘΗ ΤΟΥ ΓΙΑΛΟΥ

Τα θαλασσινά κρίνα είναι τα σύμβολα της Θεϊκής δημιουργίας και της επιθυμίας των ανθρώπων για την τελειότητα.
Είναι λευκά μεγάλα λουλούδια που ξεφυτρώνουν ανθοβολώντας μεσα από τη στεγνή γη, με ένα μοναδικό μεθυστικό άρωμα , κυρίως όταν βραδιάζει.
Τα γνωρίζουν όσοι έχουν τύχει να περάσουν από τις ελάχιστες αμμουδιές στις οποίες σήμερα ευδοκιμούν δίπλα στη θάλασσα, σε τόπους κυρίως δύσβατους που βλαστούν αυτά τα μοναδικά φυτά του γένους τους που απόμειναν και που πρεπει να αγαπουμε οι άνθρωποι και να προστατεύουμε.
Κάποτε υπήρχαν πολλά στην παραλία που πήγαινα παιδί, μια παραλία παρθένα σκεπασμένη άμμο που ξέβραζε η οργή των κυμμάτων και εναπόθετε στους φαγωμένους βράχους. Ένα τοπίο κατασκευασμένο ίσως από Θεούς, μια κατάξερη ηλιοκαμένη γη, που τον μήνα Σεπτέμβρη άλλαζε όψη, βαφόταν το άσπρο χρώμα από τα άνθη του γιαλού.
Το πρόβλημα ήταν ότι φύτρωσαν σε τόπους που οι άνθρωποι χρειάζονταν για την ανάπτυξη και την πρόοδο τους. Βλάστησαν εκεί που έπρεπε να χτίσουν τα πολυτελή ξενοδοχεία τους. Τώρα χάλασαν αυτές τις παραλίες, τις άλλαξαν και τις μεταμόρφωσαν σε τουριστικά θέρετρα. Έμεινε μόνο η ανάμνηση των λουλλουδιών, τη θέση τους πήραν τα τσιμεντένια ξενοδοχεία με τους κήπους τους γεμάτους ξενόφερτα άνθη και λουλούδια.

Στην παραλία του Κοτσιά στη Χλώρακα, βλάστησαν και εφέτος λίγα από αυτά τα εναπομείναντα κρίνα του γιαλού. Απέμειναν μόνα τους πανέμορφα λουλούδια που μισανοίγουν πριν δύσει ο ήλιος και που φθάνουν στο ζενίθ του ανοίγματος τους όσο η νύχτα προχωρεί. Είναι κρίνα σπάνια, μοσχομύριστα και πανέμορφα που στην κάψα του καλοκαιριού όλη μέρα κλείνουν και μαραίνουν, ενώ τις νύχτες μες τη θαλασσινή δροσιά και στο αεράκι του πελάους, ανοίγουν και σκορπούν την ευωδία τους σε όλη την πλάση. Είναι λουλούδια που βλαστούν σε αμμώδεις παραλίες, κάποτε λίγο μακρύτερα από τη θάλασσα. Τα φύλλα τους που είναι σαρκώδη και γκριζοπράσινα σε σχήμα λουρίδας, βγαίνουν το χειμώνα και το καλοκαίρι ξεραίνονται, ενώ από τα ξερά τους φύλλα γεννιέται το άνθος του γιαλού, το πανέμορφο λουλούδι που ενεπνευσε τον Παπαδιαμάντη στο ομώνυμο του διήγημα.
Οι καρποί του λουλουδιού είναι μεγάλοι σε σχήμα βολβού. Τα άνθη του που εμφανίζονται μέσα από την καυτή άμμο, έχει το καθένα έξι πέταλα και διαμορφώνουν ένα στέμμα κατά τον τρόπο των ασφοδέλων, εξ αυτού το φυτό είναι γνωστό επίσης με το όνομα ως θαλάσσιος ασφόδελος.
Οι καρποί του όταν ωριμάσουν πετάγονται κατάμαυροι σαν κάρβουνα, σπόροι πολυγωνικοί, μαλακοί που περιβάλλονται από μεμβράνη σαν σωσίβιο που τους επιτρέπει να ταξιδεύουν πάνω στα κύματα διανύοντας χιλιάδες μίλια, φθάνοντας σε ακτές από τη μια άκρη της θάλασσας ως την άλλη για τον πολλαπλασιασμό και την εποίκησή τους. Στο κέντρο τους έχουν ένα μικρό βολβό που είναι ο πραγματικός σπόρος που θάβεται στην άμμο ψάχνοντας για υγρασία. Όσοι επιζήσουν μετά από 4-5 χρόνια, θα ανθίσουν και θα συνεχίσουν τον κύκλο της ζωής τους.
Η παραλία του Κοτσιά στη Χλώρακα, τον Αύγουστο και το Σεπτέμβρη ομορφαίνει με τα λευκά κρίνα της θάλασσας, τα οποία καλό είναι να μην τα κόβει ούτε να τα πατεί κανείς, ώστε να ρίξουν σπόρο και να συνεχίσουν να υπάρχουν σ’ αυτό τον τόπο.
Εκτός από τους σπόρους, το φυτό αυτό πολλαπλασιάζει και με βολβούς που παράγει. Παρά την πολλαπλασιαστική του όμως δυνατότητα το όμορφο αυτό φυτό πέφτει θύμα των όποιων ανθρώπινων δραστηριοτήτων στις ακτές.
Τα παρακολουθούμε κάθε χρόνο που περνά να λιγοστεύουν και να εξαφανίζονται
Να κόβονται με το που ανθίζουν από ανθρώπινα χέρια για να γεμίσουν τα ανθοδοχεία τους, ή να ξεριζώνονται για να μεταφυτευτούν στους κήπους τους.
Στην Κύπρο βλαστούν στη παραλία της Χλώρακας, στη παραλία του Ακάμα, και μετά τα συναντούμε στο μακρινό Παχίαμο. Είναι λουλούδια σπάνια και προστατευμένα, είναι φυτά υπό παρακολούθηση και θα πρεπει επιτέλους κάποιοι άνθρωποι με ευαισθησίες που στις μέρες μας δυστηχώς σχεδόν έχουν χαθεί, να αναλάβουν εκστρατεία διάσωσης και πολλαπλασιασμού τους.

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΤΑΠΑΚΟΥΔΗΣ

ΟΙ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΛΩΡΑΚΑΣ

Η Χλώρακα είναι κτισμένη σε οροπέδιο, με απεριόριστη θέα όλο τον ορίζοντα τής θάλασσας που χάνεται στα βάθη του πελάγου της Μεσογείου και κάθε δείλι, όταν ο ήλιος πάει να γύρει, χρυσίζει τα γαλανά νερά, δημιουργώντας θέα εξαιρετική και μοναδική. Είναι ένας τόπος με όμορφες παραλίες και έντονες αντιθέσεις. Παραλίες με απόκρημνους βράχους και κρυστάλλινα καταγάλανα νερά, καθώς και παραλίες με χρυσές αμμουδιές.

Οι θάλασσες της Χλώρακας είναι συνήθως άγριες και τρικυμισμένες, αλλά και ήρεμες κατά καιρούς. Μεγάλα κύματα πασκίζουν να κατατρώουν τα βράχια στις ακτές προσδίδοντας ένα μεγαλοπρεπές άγριο σκηνικό, αλλά και ένα πανέμορφο θέαμα όταν ο ήρεμος φλοίσβος των κυμάτων ηρεμεί τις αισθήσεις και τις ανησυχίες στις σκέψεις των ανθρώπων καθώς τα ήρεμα νερά τραβηγμένα μέσα φανερώνουν τον βλαστημένο βυθό να χρυσαφίζει από τα κίτρινα φύκια.

Οι παραλίες της Χλώρακας είναι από τις ωραιότερες του κόσμου. Προσφέρουν ξεκούραση στην όραση και ξεγνοιασιά στην ψυχή. Η σπουδαία βλάστηση πάνω στα κακοτράχαλα βράχια, που αποτελούν σχεδόν όλη την ακτογραμμή, χρήζει θαυμασμού και παρατήρησης καθώς διαθέτει σπάνια και πανέμορφη χλωρίδα.

Η σπουδαία βιοποικιλότητα λειτουργεί ως δείκτης της υγείας των θαλασσών και των ακτών, καθώς είναι πλούσια και σπάνια όπως τα κρίνα του γιαλού, τα αθάνατα λουλούδια, τα κύρταμα και τόσα άλλα. Μια βιοποικιλότητα που αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα και που οφείλουμε να διαφυλάξουμε.

Δυστυχώς όμως στη Χλώρακα, σχεδόν όλες οι παραλίες έχουν καταστραφεί από κάποιους μικρούς και μεγάλους επιχειρηματίες, οι οποίοι, χωρίς σεβασμό στον ίδιο τον Θεό που τις έφτιαξε, τις καταπάτησαν και τις ξεχέρσωσαν στήνοντας φραγμούς και κτίζοντας δρόμους και παράνομα υποστατικά.

Τις άλλαξαν και τις λέρωσαν.

Τους έδωσαν άλλο σχήμα και άλλη μορφή. Έσκαψαν τους βράχους μέσα στην ίδια τη θάλασσα και έκτισαν πάνω και μέσα σ’ αυτήν μπαρ και καντίνες προς εξυπηρέτηση των πελατών τους. Η χλωρίδα καταστράφηκε και η πανίδα εξαφανίστηκε.

Και ενώ όλοι συμφωνούμε για όμορφες παραλίες, και ενώ όλοι διαφωνούμε με τους καταπατητές, μόλις φτάσουμε σε αυτές, αρκετοί αδιαφορούμε.

Ξέρουμε ότι τα σκουπίδια υποβαθμίζουν την ομορφιά των ακτών μας και καταστρέφουν το θαλάσσιο περιβάλλον. Ξέρουμε ότι απαγορεύεται αυστηρά να χαλούμε το φυσικό περιβάλλον. Ούτε μια πέτρα να σηκώσουμε, ούτε να τοποθετήσουμε, αλλά ούτε και πρόχειρα υποστατικά καθώς και ομπρέλες με κρεβατάκια να τοποθετούνται για προσκόμιση παράνομου κέρδους.

Ξέρουμε ότι πρέπει να σεβόμαστε και να φροντίζουμε να μένουν καθαρές. Ξέρουμε ότι πρέπει να μην επιτρέπουμε σε κανέναν να τις παραμορφώνει.

Παρ’ όλ’ αυτά, πολλοί δεν νοιάζονται, ή και αν νοιάζονται, δεν το δείχνουν στην πράξη. Για να αλλάξει η εικόνα χρειάζεται να αλλάξουμε συμπεριφορά. Πρέπει όλοι να αποκτήσουμε περιβαλλοντική συνείδηση, πρέπει να αγαπήσουμε τη φύση και να την προστατεύσουμε.

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΤΑΠΑΚΟΥΔΗΣ

Η παλιά βρύση του Πύρκου

Τη σημασία του ζωογόνου νερού συναντούμε στους μύθους των λαών που έχοντας πλήρη επίγνωση της ζωοδόχου σημασίας του το τίμησαν και το ανέδειξαν ως θεότητες θέλοντας να το εξευμενίσουν. Ανέπτυξαν θρύλους και δημιούργησαν ιστορίες και δοξασίες καθώς και παραδοξολογίες, αφού ήταν το πολυτιμότερο αγαθό που θέλοντας οι άνθρωποι πρώτοι να έχουν ρόλο και λόγο επ αυτού, δημιούργησαν δεισιδαιμονίες και φοβίες για ανεράδες και δράκους θέλοντας να το προστατεύσουν.

Στους μύθους όλων των λαών το νερό αποτέλεσε στοιχείο έμπνευσης και διανόησης, ευρηματικότητας, επινοητικότητας και καλλιτεχνικής φαντασίας καθώς και δημιουργικής πνοής που τους βοήθησε να σχεδιάσουν και να κατασκευάσουν κυρίως βρύσες που ως σήμερα παραμένουν δείγματα αρχιτεκτονικής παράδοσης και κουλτούρας.

Σε όλα τα μέρη όπου υπήρχε τρεξιμιό νερό, έκτιζαν περίκαλλες βρύσες οι οποίες συνήθως ήταν δημόσιες, ώστε να τις χρησιμοποιούν όλοι πλούσιοι και φτωχοί, καθώς το νερό είναι απαραίτητο στοιχείο για τη ζήση του ανθρώπου, που ένεκα αυτού, πολλοί αιματηροί πόλεμοι έχουν συμβεί στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Η παλιά «Βρύση του Πύρκου» ένα μνημείο ομορφιάς και αρχιτεκτονικής, βρίσκεται στη Χλώρακα και πρόκειται για φυσική πηγή νερού. Το νερό της για αιώνες πότιζε τους κατοίκους, τα ζώα και τα περιβόλια κάτω στον παραθαλάσσιο κάμπο όπου φύτευαν οι παλαιοί κάτοικοι βαμβάκι, ζαχαροκάλαμα, τεύτλα και καννάβια.

Είναι κτισμένη 500 μέτρα νότια της εκκλησίας του Αρχαγγέλου, και το όνομα το έλαβε ως εκ τα ωραιότητας του πρότερου κτίσματος της. Κτισμένη σε ιδιωτικό χωράφι, δυστυχώς όταν πουλήθηκε οι νέοι ιδιοκτήτες την χάλασαν για να φτιάξουν οικόπεδα και διαμερίσματα. Αργότερα ξανακτίστηκε λίγα μέτρα πιο πέρα μια άλλη πρόχειρη βρύση, που καμία σχέση έχει με την πρωτινή. Με καλή θέληση όμως και χαμηλό κόστος, μπορεί να ξανακτιστεί όπως το πρότερο κτίσμα γι’ αυτό προτρέπουμε το Κοινοτικό Συμβούλιο, να προβεί σ’ αυτή τη ενέργεια, ώστε τοιουτοτρόπως να αποκτήσει η κοινότητα της Χλώρακας ακόμα ένα αξιοθέατο το οποίον θα προστεθεί στα ελάχιστα που έχουν απομείνει.

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΤΑΠΑΟΥΔΗΣ

ΕΙΝΑΙ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΧΡΥΣΕΛΕΟΥΣΗΣ ΤΟΥ 12 ΑΙΩΝΟΣ;

Ο ναός της «Παναγίας της Χρυσελεούσας» ευρίσκεται στην κεντρική πλατεία της Χλώρακας, είναι Βυζαντινού ρυθμού, και κτίστηκε περίπου τον 12^ο αιώνα. Σ αυτήν  υπάρχει μια μοναδική τοιχογραφία που κατά τα παλαιά πρότυπα κατά την βάπτιση του ο Χριστός βρίσκεται στον Ιορδάνη ποταμό  εντελώς γυμνός,  έχοντας λίγο διασταυρωμένα τα πόδια του  με σκοπό να καλύψει το φύλο με ελαφριά στροφή.

Σε όλες τις Αγιογραφήσεις ο Χριστός βαπτίζεται φέροντας συνήθως κάποιο άσπρο ρούχο στη μέση ενώ το δεξί ή και τα δύο του χέρια ευρίσκονται ανατεταμένα σε θέση ευλογίας, κάποιες φορές όμως, τον ευρίσκουμε κατά τα παλαιά πρότυπα εντελώς γυμνό θέλοντας ο Αγιογράφος δι αυτού του τρόπου να αναδείξει την γυμνότητα ως ταπεινότητα και ως αγνότητα.

Είναι μια Αγιογραφία διαφορετική ως προς την τεχνοτροπία της και την καλλιτεχνική της αξία, όπου παριστά το Χριστό να στέκεται στη μέση του Ιορδάνη γυμνός ντυμένος με την Αδαμική γυμνότητα, αποδίδοντας τοιουτοτρόπως το ένδοξο ένδυμά του Παραδείσου με το οποίο θα έπρεπε να ενδύεται η ανθρωπότητα. Το ένα του πόδι προβάλλει μπροστά για να δείξει την υπέρτατη πρωτοβουλία του να βαπτιστεί από το Ιωάννη, αλλά και για να κρύψει την γύμνια του η οποία αισχύνει ίσως τις σκέψεις των αμαρτωλών.

Στην εκκλησία της Παναγίας της Χρυσελεούσης στη Χλώρακα μέσα στο ιερό, ο Χριστός είναι γυμνός, εντελώς γυμνός. Ενώ αλλού του φορούν λευκό ρούχο, σ αυτή την Αγιογραφία ο ζωγράφος χωρίς ηθικολογικές φοβίες και ενδοιασμούς για το γυμνό, σε μια ύψιστη παράσταση του υιού του Θεού, αναπαριστά τη γύμνια της ανθρωπότητας χωρίς η δική του γυμνότητα να προκαλεί, δηλώνοντας τοιουτοτρόπως πως δεν είναι προκλητικοί οι δρόμοι που χαράσσει η Εκκλησία μας. Είναι η ασκητική γυμνή παρουσίαση του σώματος του Θεανθρώπου που ζωγραφισμένος με κατανυκτικές γραμμές, αποτελεί την γυμνή αγιογράφηση της αναβάπτισης του ανθρώπου.

Αυτή η τεχνοτροπία Αγιογράφησης αναδείχτηκε και αναπτύχθηκε κατά τον 6^ον αιώνα από Ρώσους Αγιογράφους και διήρκησε μέχρι τον 9^ο αιώνα όπου επικράτησε η Βυζαντινή τεχνοτροπία. Οι Αγιογραφήσεις αυτές είναι σπάνιες ανά τον κόσμο. Στην Κύπρο υπάρχει μία στη Χλώρακα και άλλη μία στη Γεροσκήπου.

Εικάζεται από το τμήμα Αρχαιοτήτων, ότι η εκκλησία στη Χλώρακα είναι του 12^ου περίπου αιώνος, αλλά λογικά μελετώντας ένας ιστορικός, θα έπρεπε να την κατατάσσει ως κτίσμα κατα πολύ ενωρίτερον, καθώς η αποτύπωση του Χριστού εντελώς γυμνού, ήταν μια τεχνοτροπία που διήρκησε από τον 6^ον μέχρι τον 9^ον αιώνα.

Πιστεύω πως οι υπεύθυνου του τμήματος Αρχαιοτήτων θα έπρεπε να ξαναμελετήσουν την αρχαιολογική ιστορικότητα αυτής της εκκλησίας και να μας ενημερώσουν.

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΤΑΠΑΚΟΥΔΗΣ

ΒΙΟΛΙΣΤΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΧΛΩΡΑΚΑ

Αξιόλογο μέρος της λαογραφίας μας αποτελούν οι παλιοί βιολιτζήδες οι οποίοι χωρίς σπουδές, ήσαν εξαίρετοι μουσικοί. Με την συμμετοχή τους στις χαρές και στις διασκεδάσεις του απλού καθημερινού λαού, διέδωσαν και διέσωσαν την Κυπριακή μουσική και την ιστορία της, μαζί και τα διάφορα ήθη και έθιμα μας. Απετέλεσαν τον κύριο φορέα διατήρησης της παραδοσιακής μουσικής μας, καθώς ως δημιουργοί και μεταδότες, κράτησαν την κουλτούρα και το ύφος της μέχρι τις σημερινές μέρες.

Ήσαν άνθρωποι με έμφυτα ταλέντα και κληρονομικές καταβολές οι οποίοι υπήρχαν ελάχιστοι σε κάθε τόπο, έτσι που αποτελούσε η μουσική τους έργο ύψιστου καθήκοντος, το οποίο και επιτελούσαν με προθυμία γυρνώντας όλη την επαρχία από την οποία κατάγονταν, συνοδεύοντας όλες τις γαμήλιες τελετές καθώς ήταν πρώτιστο έθιμο αυτές να συνοδεύονται με τραγούδια και βιολιά.

Σήμερα δεν έχουν απομείνει παρά ελάχιστοι βιολιτζήδες και αυτοί εν αχρησία, καθώς τα νέα δεδομένα στην τέλεση γάμων, έχουν διαφοροποιηθεί, έχουν εξευρωπαϊστεί. Πρέπει λοιπόν όλοι αυτοί αλλά και οι προηγούμενοι, να μνημονεύονται ώστε να μένουν ως αναφορά για το παρών και το μέλλον.

 Η κοινότητα της Χλώρακας ευτύχισε να έχει μερικούς σπουδαίους επαγγελματίες Βιολάρηδες που άφησαν εποχή. Γυρνώντας στα πανηγύρια και σε γάμους στα περίχωρα, αλλά και σε άλλες επαρχίες που τους καλούσαν, απέκτησαν μεγάλη φήμη και ακόμα μέχρι τις σημερινές μέρες αν και έχουν παρέλθει πολλά χρόνια από το θάνατο τους, πολλοί τους ενθυμούνται και τους συναφέρνουν. Με σειρά γεννήσεως ήσαν οι Αντωνής Αχιλλέως Βλόκκος που γεννήθηκε το 1905, ο Χαμπής Βασιλούης το 1930, ο Παναής Παναή το 1935, και ο Νικόλας Βλόκκος υιός του πρώτου ο οποιος σήμερα σε μεγάλη ηλικία πλέον, έχει σταματήσει να εργάζεται την όμορφη τέχνη της μουσικής την οποίαν κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του, πραγματικώς έχει προάγει σε ύψιστο βαθμό.

Ήταν όλοι άνθρωποι απλοϊκοί μεροκαματιάρηδες που για να ζήσουν τις οικογένειες τους έκαναν και διάφορες άλλες δουλειές. Είχαν όμως εντός τους έμφυτο το μεγάλο ταλέντο της μουσικής που τους έκανε ξεχωριστούς και φημισμένους στην κοινωνία.
Ταξίδευαν συχνά προσκεκλημένοι σε γάμους, πανηγύρια, και κάθε λογής συνάξεις της εποχής σε όλη την Κύπρο, σε Τούρκικα ή μιχτά χωριά όπου συναπαντιόνταν με Τουρκοκύπριους οργανοπαίχτες, και επηρεασμένοι από ανατολίτικους ρυθμούς έσμιγαν τους πατροπαράδοτους με τους ξενόφερτους ρυθμούς, ομορφαίνοντας και εμπλουτίζοντας τοιουτοτρόπως την απόδοση της μουσικής τους και δίνοντας της ένα διαφορετικό ηχόχρωμα, έτσι ως πρωτεργάτες καθιέρωσαν την κυπριακή μουσική στη σημερινή της μορφή. Ήσαν όλοι σπουδαίοι βιολάρηδες που συνέβαλαν στην διάδοση της παραδοσιακής μουσικής του τόπου και στους οποίους μαθήτευσαν αρκετοί μουσικοί που συνέχισαν το έργο τους.

Τον πρώτον εξ αυτών, τον Αντωνήν Αχιλλέως Βλόκκον, αναφέρει σε βιβλία του ο γνωστός λαογράφος, τραγουδιστής και ιεροψάλτης, Θεόδουλος Καλλίνικος. Σε βιβλίο του δημοσιεύει  παρτιτούρες του Χλωρακιώτη βιολάρη σε Βυζαντινούς και Ευρωπαϊκούς φθόγγους που γράφτηκαν το 1935, τραγούδια σπουδαία όπως «Τα μμάθκια τα γιαλλούρικα» και τον «Συρτόν Παφίτικον», τραγούδια τα οποία δι αυτού του τρόπου διεσώθησαν και μένουν έως σήμερα στην Κυπριακή μουσικολογία.

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΤΑΠΑΚΟΥΔΗΣ

ΤΑ ΚΕΝΤΡΑ ΑΝΑΨΥΧΗΣ ΣΤΗ ΧΛΩΡΑΚΑ

Τα πολλά υποστατικά που λειτουργούν ως κέντρα αναψυχής στη Χλώρακα αδειούχα και μή, και ο μικρός αριθμός πελατών προσέλευσης σε αυτά ένεκα του μεγάλου αριθμού τους, καθιστά δύσκολη την επιβίωση τους έως και μη βιώσιμη, γι αυτό πολλά από αυτά παραμένουν κλειστά, καθώς τα έξοδα λειτουργίας τους καθίστανται υψηλά ένεκα πολλών παραγόντων. Ο εξοπλισμός τους που ανέρχεται σε δεκάδες χιλιάδες ευρώ, και η εξασφάλιση αδειών λειτουργίας τους καθεχρονικά καθώς και οι φόροι που πληρώνουν, αλλά ακόμα χειρότερα το all inclusive που εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια από τα ξενοδοχεία της περιοχής, καθιστούν αδύνατη την επιβίωση τους.

Στον παραλιακό δρόμο της Χλώρακας σε απόσταση δυόμιση χιλιομέτρων, υπάρχουν 19 υποστατικά που ασχολούνται με υπηρεσίες, επίσης υπάρχουν πολύ περισσότερα εντός του χωρίου, οπότε ο αριθμός τους είναι υπέρμετρος για να μπορούν όλοι οι ιδιοκτήτες να επιβιώνουν. Ένεκα εξ αυτού άλλα υπολειτουργούν, και άλλα μένουν κλειστά.

Ποιοι είναι όμως οι λόγοι που ανεγέρθησαν τόσα πολλά υποστατικά ώστε να καθιστούν δύσκολη έως και αδύνατη τη λειτουργία τους; Οι λόγοι ασφαλώς είναι αρκετοί, και καθώς καμιά υπηρεσία δεν εγκύπτει του θέματος, η κατάσταση θα παραμένει η ίδια και πολλά καταστήματα από αυτά θα παραμένουν κλειστά να χάσκουν παραμελημένα και εγκαταλελειμμένα.

Οι διάφορες κυβερνήσεις από δεκαετίες τώρα, επέτρεψαν σε πολλά υποστατικά να λειτουργήσουν ως κέντρα αναψυχής, με αποτέλεσμα ένεκα του μεγάλου αριθμού τους να διαμοιράζεται η πίττα των πελατών στον ελάχιστο αριθμό, που δεν αρκεί για την επιβίωση τους.

Η λύση του προβλήματος είναι μία και ολοφάνερη, είναι η μείωση τους, δηλαδή το κλείσιμο μεγάλου αριθμού από αυτά. Το κράτος που θα έπρεπε να έχει μεριμνήσει και να προστατεύσει το επάγγελμα, αντ αυτού διαχρονικά επέτρεψε την ανεξέλεγκτη δημιουργία τους, ένα πρόβλημα δυστηχώς που παρατηρείται να συμβαίνει σε όλη την Κύπρο.

Μετά τη οικονομική κρίση του ΄13, ο μεγαλύτερος αριθμός από αυτά έπαυσαν να είναι βιώσιμα, και τον τελευταίο καιρό πολλά εξ αυτών βγαίνουν στο σφυρί από τις τράπεζες.

Θα έπρεπε λοιπόν σε αυτές τις δύσκολες συγκυρίες, το κράτος που θεωρείται υπεύθυνο για την κατάσταση που δημιουργήθηκε να επέμβει και να βρει τρόπους προστασίας των ιδιοκτητών από την καταστροφή. Θα πρέπει να αναζητήσει τρόπους βοήθειας και να μην επιτρέψει στις ανάλγητες τράπεζες να τα εκποιήσουν για πινάκια φακής.

Επειδή λοιπόν εξ υπαιτιότητας του κράτους το οποίον ένεκα ολιγωρίας δεν προστάτευσε το επάγγελμα και επέτρεψε τη λειτουργία υπέρμετρου αριθμού επιχειρήσεων εστίασης, οφείλει τώρα να αγκαλιάσει τους εστιάτορες και να τους βοηθήσει.

Γι αυτό καλούμε το νεοσύστατο υφυπουργείο τουρισμού που είναι υπεύθυνο του θέματος, να μελετήσει το ζήτημα και να εξεύρει τρόπους ώστε να βοηθήσει την επιβίωση των επαγγελματιών του είδους.

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΤΑΠΑΚΟΥΔΗΣ

Ο ΘΑΥΜΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑ ΣΤΗ ΧΛΩΡΑΚΑ

Το αρχαίο παρεκκλήσι του Αϊ Νικόλα στη Χλώρακα κτίστηκε στην άκρη ενός γκρεμνού, και είχε απεριόριστη θέα τη θάλασσα καθώς είναι Άγιος
της γης και του πελάγου, που φέρνει βροχές στα βουνά και φουρτούνες στα πελάγη, διότι ο Άγιος Νικόλας πέρα από άρχοντας της θάλασσας, είναι και του χειμώνα, γι αυτό, συνήθως τη μέρα της μεγάλης γιορτής του, φέρνει βροχές στη Χλώρακα, φέρνει το Χειμώνα.

Ο Άγιος Νικόλαος είναι κύριος των ανέμων και της τρικυμίας και πολλές είναι οι προσφορές, οι λιτανείες, και οι παρακλήσεις των ναυτικών μας σ' αυτόν. Η εικόνα του δε λείπει από κανένα ελληνικό πλοίο, μεγάλο ή μικρό. Από τα κόλλυβα που στέλνουν στην εκκλησία την ημέρα του αγίου Νικολάου, παίρνουν μαζί τους πολλοί θαλασσινοί όταν ταξιδεύουν. Αν τους πιάσει τρικυμία τα σκορπούν στη θάλασσα και λέγουν: Αϊ-Νικόλα μου, και πάψε την οργή σου! Και αμέσως παύει η τρικυμία.
Πιστεύουν και ότι άμα ρίξουν στη θάλασσα από τα κόλλυβα του αγίου Νικολάου και βυθίσουν στη θάλασσα και την εικόνα του, αμέσως θα πνεύσει ο άνεμος, που έχουν κατά νου.
Για τους Έλληνες ο Άγιος Νικόλας δεν είναι μόνο ο ονομαστός μητροπολίτης των Μύρων της Μ. Ασίας, αλλά και κάποιος που ασκούσε το επάγγελμα του θαλασσινού. Ως καραβοκύρη παριστάνουν τον άγιο και οι αγιογράφοι. Σύμφωνα με τις λαϊκές παραδόσεις τα ρούχα του είναι πάντοτε βρεγμένα απ' την άρμη, τα γένια του στάζουν θάλασσα, το μέτωπό του είναι ιδρωμένο απ' την προσπάθεια να προφτάσει παντού, να βοηθήσει τα καράβια που θαλασσοπνίγονται. Πάρα πολλές είναι οι διηγήσεις για τα θαύματά του.

Σώζονται ορισμένες παραδώσεις που δεικνύουν την ξεχωριστή θέση που κατείχε ο άγιος τούτος στην ψυχή του λαού μας.

Μια τέτοια παράδοση του Αγίου Νικολάου της Χλώρακας, λέει πώς,
οι κάτοικοι έκτιζαν τοίχο στην άκρη του γκραιμμού για να προστατεύονται τα παιδιά τους όταν πήγαιναν να λειτουργηθούν. Αλλά το βράδυ χαλούσε καθώς το έδαφος ήταν από κόννο και πάθαινε κατολίσθηση. Οι κάτοικοι σε μια πεισματική συμπεριφορά τους, ολημερίς το ξανάκτιζαν, αλλά και πάλιν γκρεμιζόταν.
Έτσι στο τέλος απελπισμένοι τα παράτησαν, και διάδωσαν μια φήμη πως ο Άγιος ήθελε απρόσκοπτη την θέα προς τη θάλασσα, και γι αυτό ο ίδιος χαλούσε τον τοίχο. Από εκείνο τον καιρό, αντί για τοίχο, τοποθέτησαν κάγκελα, και τώρα ο Άγιος έχει απρόσκοπτη θέα όλη τη θάλασα, ταυτόχρονα τα παιδιά όταν παίζουν στην αυλή του προστατεύονται να μην πέφτουν στο γκρεμμό.

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΤΑΠΑΚΟΥΔΗΣ

ΠΑΦΙΤΙΚΗ ΠΙΣΣΑ

Η Άννα Τσέλεπου η γνωστή ακτιβίστρια της Πάφου, μου ζήτησε κάποιες πληροφορίες για μια μελέτη που διεξάγει, έτσι νάμαι εγώ σήμερα να γράφω τα παρακάτω με την ελπίδα η φίλη μου να μείνει ευχαριστημένη.

Όταν ήμουν μικρόν παιδί του δημοτικού σχολείου δηλαδή σε ηλικία που όλοι μας πλέον καλώς ενθυμούμαστε όσα γεγονότα επισυνέβησαν μέχρι και τέλους της ζωής μας, ενθυμούμαι την όλη πράξη παραγωγής της Παφίτικης πίσσας καθώς παρακολουθούσα αλλά και συμμετείχα στην όλη διαδικασία, την οποία η στετέ μου η Δεσποινού έφερνεν εις πέρας σε επαγγελματική βάση.
Παλιά εκείνους τους πέτρινους καιρούς πριν τον πρώτο πόλεμο, ύστερα τον μεσοπόλεμο αλλά και έως τα πρώτα χρόνια της Κυπριακής ανεξαρτησίας, οι χωρικοί δηλαδή η πλειονότης του πληθυσμού, ασχολούνταν με πολλές δουλειές ώστε να μπορούν να έχουν έναν φτωχικό επιούσιο για να θρέψουν εαυτούς και τέκνα.
Θυμάμαι που μικρά παιδιά με τα ξαδέρφια μου μαζευόμασταν στο σπίτι της στετές μας και αυτή για να ησυχάσει από τις φωνές μας και τις αταξίες μας, αλλά ταυτόχρονα τοιουτοτρόπως και εμείς να είμαστε εις θέσην να προσφέρουμε στην οικογένεια, μας έβαζε να κάνουμε διάφορες δουλειές.
Μαζεύαμε τρεμίθια για την παραγωγή τρεμιχόλαου ή αν ήταν καλοτσάκιστα να τα αλμυρίσουμε υπό την καθοδήγηση της και να τα απλώσουμε στην ταράτσα να ξεράνουν στον ήλιο.
Βακλούσαμε τεράτσια και βελανίδια,
μαζεύαμε αλάτι από τις Αλυκές του χωριού,
προσέχαμε τα πρόβατα, τα λούζαμε στη θάλασσα, τα κουρεύαμε, τα γαλεύαμε.
Τέλος κάθε πρωί με τη δροσιά, τα καλοκαίρια μαζεύαμε την πίσσα από τις τρεμιθιές οι οποίες ήταν βλαστημένες κατά εκατοντάδες σε όλη τη Χλώρακα.
Με ένα ξινάρι η στετέ μου η Δεσποινού χτυπούσε τους χοντρούς κορμούς των αιωνόβιων δεντρών και τα κόντρωνε, δηλαδή τους δημιουργούσε πληγές. Από αντίδραση τα δένδρα ωστε να θεραπεύσουν τις πληγές τους έκχυναν μια παχύρευστη υγρή ασπροειδή προς κιτρινο χρώμα πίσσα και κάλυπταν τις πληγές, αλλά αρκετό από αυτό έπεφτε κάτω στη γη. Γι αυτό το χώμα κάτω έπρεπε να είναι καθαρισμένο από φύλλα και ακαθαρσίες, και κάθε πρωί με ένα κομματάκι ξύλο μαζεύαμε την πίσσα από χάμω και από τις κόντρες στους κορμούς. Αυτό γινόταν καθημερινά ώστε η πίσσα να μην σκληραίνει και να μαζεύεται εύκολα. Καθώς λοιπόν τη μαζεύαμε, τα δένδρα έκχυναν καινούργια για τη συνέχεια της επούλωσης των πληγών τους.
Έτσι κάθε πρωί ολόφρεσκια μαζεύαμε την πίσσα και την τοποθετούσαμε σε ένα μαστράπι (μικρό κουβαδάκι κονσέρβας συνήθως βουτύρου Μαργαρίνης ή γάλακτος Νουννού ή Βλάχας) και το παίρναμε της στετές μας. Αυτή την φύλαγε, και όταν μαζευόταν αρκετή ποσότητα, την επεξεργαζόταν και έφτιαχνε την λεγόμενη Παφίτικη πίσσα την οποίαν ο παππούς μας ο Λεωνής την πουλούσε μαζί με άλλα προϊόντα στα διάφορα πανηγύρια. Με τον γάιδαρον τον Σιερκά ταξίδευε ώρες πολλές ακόμα μέχρι το Χωριό Τσάδα και παραπέρα, και πουλούσε πραμάτειες και προϊόντα όλα οικογενειακής εσοδείας και παραγωγής, τα οποία για τη μεταφορά τους σπίλαζε στη συρίζα του ζώου.

Η στετέ μου η Δεσποινού λοιπόν για να φτιάξει την παφίτικη πίσσα, την έβαζε σε μια μαϊρισσα και την έβραζε σε χαμηλή φωτιά. Την ανακάτωνε συνέχεια για να μην κολλήσει, και με το βράσιμο εξατμίζονταν τα ξένα έλαια και έμενε καθαρή η πίσσα που έπαιρνε ένα κιρινογαλακτώδες χρώμα. Όταν έβραζε καλά, την κούλιαζε μέσα σε μια μικρή σκάφη γεμάτη νερό και σε στέρεα μορφή πλέον, την τραβούσε και την τέντωνε και την ζύμωνε πολλές φορές, ώσπου το κιτρινωπό της χρώμα γινόταν λευκό και κάτασπρο. Αυτό γινόταν για πολλή ώρα, και όταν το χρώμα γινόταν ξάστερο άσπρο και ενόσω ήταν μαλακή, την έκοβε σε κομμάτια και την φύλασσε σε περιτυλίγματα κατσιαρόκολλας έτοιμην προς πώληση και κατανάλωση.

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΤΑΠΑΚΟΥΔΗΣ

ΟΙ ΤΙΜΕΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΟΔΙΔΟΝΤΑΙ

Η ηθική επιβράβευση των ανθρώπων που επιτέλεσαν κάτι χρήσιμο είναι σημαντική, γι αυτό οι τιμές πρέπει να τους αποδίδονται σε ένδειξη αναγνώρισης της προσφοράς τους αλλά και ως εκδήλωση ευγνωμοσύνης και σεβασμού.

Οι Δήμοι, οι Κοινοτικές αρχές καθώς και άλλοι φορείς, είθισται να διοργανώνουν εκδηλώσεις για βράβευση αξιέπαινων ανθρώπων που έχουν προσφέρει με κάποιο τρόπο στην κοινωνία. Πρόκειται για επιβράβευση των ηθικών αρετών, βράβευση που συνεπάγει ευχαρίστηση εξαιτίας της οποιας ο άνθρωπος τίνει να δημιουργεί ωραία πράγματα.

Είναι τιμές που όταν αποδίδονται κατόπιν αξιολόγησης έργου και προσφοράς, υπηρετείται ο θεσμός και ο σκοπός της ηθικής επιβράβευσης, καθώς τοιουτοτρόπως οι τιμώντες αναλογιζόμενοι το μέγεθος της ευθύνης τους έναντι των ζώντων, των τεθνεώτων και των επιγενομένων, τις αποδίδουν με ευθυκρισία και σύμφωνα με τους ηθικούς νόμους, οπότε έτσι προκαλούν πολλούς να αγωνίζονται για την αρετή και την δόξα μιμούμενοι το παράδειγμα των τιμωμένων.

Πρέπει λοιπόν αυτές οι εκδηλώσεις να λαμβάνουν χαρακτήρα που να προκαλούν πνευματική ευχαρίστηση και να προβάλλονται ως εξαιρετικά γεγονότα, ώστε όσοι επιθυμούν να μιμούνται τα καλά παραδείγματα.

Γι αυτό πρέπει οι εντεταλμένοι φορείς και οι όντες, να αποδίδουν τις τιμές που αρμόζουν σε ανθρώπους που άφησαν το στίγμα τους καθηκόντως ή άλλως, σε όσους δηλαδή με τον τρόπο τους  πρόσφεραν στην κοινωνία αφήνοντας αξιόλογες παρακαταθήκες. 

Είναι γι αυτό λοιπόν που συγχαίρουμε τοιούτου είδους ενέργειες, πρέπει όμως ταυτόχρονα να τονίσουμε ότι οι τιμές πρέπει να αποδίδονται με φειδώ ώστε να μην υπερβαίνουν τα εσκαμμένα, ούτε να ευτελίζεται, και ούτε να μειώνεται η ηθική υπόσταση του θεσμού.

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΤΑΠΑΚΟΥΔΗΣ

Ο ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΧΛΩΡΑΚΑ 1

Οι επιχειρήσεις και κυρίως τα καταστήματα υπηρεσιών στη Χλώρακα ενώ θα μπορούσαν να έχουν πολλά έσοδα από τον τουρισμό,  εντούτοις υπολειτουργούν με βασικούς πελάτες μόνο τους κατοίκους και ελάχιστους τουρίστες από τα παραλιακά τουριστικά καταλύματα και ξενοδοχεία στα οποία φιλοξενούνται. Η κίνηση αγοράς είναι σχεδόν ανύπαρκτη, με αποτέλεσμα μήνα με το μήνα τα καταστήματα στη κεντρική πλατεία σχεδόν έκλεισαν όλα, και απέμειναν μόνο τα καφενεία, που κι αυτά πήραν τη σειρά τους και ένα ένα άρχισαν να κλείνουν κι αυτά. Είναι μια κατάσταση που δεν περιποιεί τιμή σε κανένα παράγοντα της κοινότητας, μια κατάσταση ανεπίτρεπτη, διότι ενώ υπάρχουν εύκολες λύσεις για διόρθωση της κακής κατάστασης, τίποτα και από κανέναν δεν επιχειρείται.

Πάραυτα και κατεπειγόντως κατά τη γνώμη μου πρέπει οι κοινοτικές αρχές να κινηθούν και να δράσουν. Στη παραθαλάσσια περιοχή της κοινότητας υπάρχουν έντεκα ξενοδοχεία, καθώς και άλλες τουριστικές μονάδες όπου τα καλοκαίρια επί καθημερινής βάσεως φιλοξενούνται χιλιάδες τουρίστες. Εάν όλοι αυτοί, έστω μόνο μια φορά επισκέπτονταν την κοινότητα, όλα τα καταστήματα στην κεντρική πλατεία θα επωφελούνταν, και όλα όσα έκλεισαν θα επαναλειτουργούσαν. Εξ αυτού συνεπάγεται ότι η υποδομή -δηλαδή οι πελάτες-, υπάρχει, αυτό που απομένει είναι η διοχέτευση τους εντός του χωρίου.

Ξέρουμε ότι με το σύστημα του all inclusive πολύ δύσκολα οι ξενοδόχοι τους αφήνουν να κυκλοφορούν εκτός των ξενοδοχείων τους, παρ όλα αυτά, καθημερινά βλέπουμε πολλά λεωφορεία να γεμίζουν και να τους οδηγούν στην Κάτω Πάφο, όπου ψωνίζουν, διασκεδάζουν και ξοδεύουν τα χρήματα τους.

Αυτό που απομένει είναι να τους προσκαλέσουμε να μας επισκεφτούν και εμάς. Να εξεύρουμε τρόπους να τους ελκύσουμε κα να τους δελεάσουμε. Δεν είναι δύσκολη η σκέψη, όλοι γνωρίζουμε τι θέλει κάποιος τουρίστας. Το πρώτιστο είναι να μάθει πως υπάρχουμε σαν κοινότητα. Χρειάζεται κάποιος να τους πληροφορήσει και να τους εξηγήσει τι μπορούν να δουν στη κοινότητα, και κάποιος επίσης να τους οδηγήσει. Με λίγα λόγια χρειάζεται υποδομή. Χρειάζεται συγκοινωνία, φωτισμένοι δρόμοι με πεζοδρόμια που να οδηγούν στη τουριστική περιοχή.

Δυστηχως όλα αυτά δεν υπάρχουν, η κεντρική πλατεία δεν έχει τίποτα να προσφέρει στον τουρίστα, και τα κέντρα αναψυχής δεν συνάδουν στο να ελκύσουν τους ξένους. Δεν υπάρχει οργανωμένη κατάσταση που να μελετά και να σχεδιάζει τρόπους  για τον σκοπό αυτό. Ίσως οι κοινοτικές αρχές δεν έχουν λάβει σοβαρά υπ όψη τη δύναμη που έχει ο τουρισμός σε επίπεδο εσόδων. Δυστυχώς δεν βλέπουμε να υπάρχει αειφόρος ανάπτυξη, ούτε προστασία του περιβάλλοντος, αλλά ούτε κινήσεις υπέρ αυτών, ώστε με ενιαία ανάπτυξη να καταφέρουμε να αναβαθμίσουμε την κεντρική πλατεία ως πνεύμονα πρασίνου με κτίρια που να συνάδουν με την παράδοση μας, και τοιουτοτρόπως να καταστεί τόπος έλκυσης επισκεπτών.

Για να κυλήσει εισροή εσόδων, πρέπει οι τουρίστες να επισκεφτούν την κοινότητα μας όπου θα δουν ότι έχουμε να επιδείξουμε, και να ξοδέψουν τα λεφτά τους. Κάτι όμως που για να γίνει, πρεπει να κατασκευαστούν έργα και να υπάρξουν οι ελάχιστες υποδομές. Χρειαζόμαστε φθηνή συγκοινωνία που να συνδέει τα ξενοδοχεία και την κοινότητα με την πόλη της Πάφου, τη γύρω περιοχή, το αεροδρόμιο, καθώς και με τις άλλες πόλεις. Χρειάζεται αστυνόμευση, τάξη και ασφάλεια.

Χρειάζεται τέλος, πάραυτα η κεντρική πλατεία να αναμορφωθεί και να κατασκευαστούν λαογραφικά και ηθογραφικά μουσεία. Χρειάζεται τουριστικός χάρτης, οδηγός που να αναλύει και να εξηγεί τη γεωγραφία και τα αξιοθέατα της Χλώρακας.  

Αυτά τα λίγα άμα γίνουν, μαζί με συλλογικοτητα και αποφασιστικότητα, πολλά προβλήματα μπορούν να υπερπηδηθούν και πολλά εμπόδια να ξεπεραστούν, και κόντρα στην οικονομική κρίση, να βάλουμε μπροστά τη μηχανή της ανάπτυξης και σίγουρα η κοινότητα πιότερο θα προοδεύσει και θα αναπτυχτεί με γοργότερους ρυθμούς.

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΤΑΠΑΚΟΥΔΗΣ

Η ΧΛΩΡΑΚΑ ΩΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ 2

Στη Κύπρο ο τουρισμός έχει συνδεθεί εδώ και χρόνια με το ωραίο κλίμα και τις καθαρές θάλασσες. Στη Χλώρακα υπάρχουν περιπου 10 ξενοδοχεία που όταν γεμίζουν, πολλά έχει να ωφεληθεί ολόκληρη η κοινότητα. Μπορούμε ως αρχές και ως κάτοικοι να ενεργήσουμε με τρόπο που αυτό να συμβαίνει, ώστε έτσι να υπάρχει αμοιβαίο όφελος. Οι τουρίστες να χαίρονται, να μας διαφημίζουν και να μας ξανάρχονται. Οι ξενοδόχοι να αμείβονται και να πληρώνουν τις οφειλές τους στην κοινότητα, και οι κάτοικοι να μπορούν να επενδύουν στον τουρισμό.

Ο τουρίστας ευκολότερα θα διαλέξει τον τόπο μας αν εδώ συναντήσει ένα προσεγμένο περιβάλλον που είναι φυσική και απαραίτητη προϋπόθεση για όμορφες διακοπές. Αν βρει άγρια φύση και βλάστηση, μονοπάτια της φύσης και πάρκα. Καλά ξενοδοχεία και παραλίες, καλές υπηρεσίες και κέντρα αναψυχής. Καλές υποδομές, αξιοθέατα και φιλοξενία. Πολλά από αυτά τα έχουμε, είναι μέρη που μπορούν να κρατήσουν τους επισκέπτες περισσότερες μέρες, που θα τους προσφέρουν κάτι διαφορετικό από μια ομπρέλα στις παραλίες, κοκτέιλς στην πισίνα και ένα καλό δωμάτιο σε ένα καλό ξενοδοχείο. 

Διαθέτουμε ωραίες παραλίες, κοσμοπολίτικα ξενοδοχεία και άλλα ωραία πραγματα που άμα τα αξιοποιήσουμε, πολλούς θα μπορούσαν να ελκύσουν. Διαθέτουμε θέατρο, αρχαίες εκκλησίες, παραλιακούς πεζόδρομους. Οι κάτοικοι είναι φιλόξενοι και πρόθυμοι να καλωσορίσουν και να εξυπηρετήσουν τους ξένους επισκέπτες. Διαθέτουμε πολιτισμό, παράδοση, ποιότητα, υπηρεσίες, ιστορία.

Με την προστασία του περιβάλλοντος και με την ενίσχυση του, με τους πολλούς δημόσιους χώρους πρασίνου που διαθέτουμε και με την κατασκευή του μεγάλου πάρκου στη περιοχή Κοτσιάς, μπορούμε να έχουμε πράσινο τουρισμό. Με τις βαθιές καθάριες θάλασσες και τα αρχαία πήλινα αντικείμενα που ευρίσκονται κατάσπαρτα στις θάλασσες μας, μπορούμε να έχουμε καταδυτικό τουρισμό. Με το θέατρο που μόλις πρόσφατα αποκτήσαμε μπορούμε να διοργανώσουμε παραστάσεις φίλιες προς τους επισκέπτες ώστε να γίνει πόλος έλξης για πνευματικούς ανθρώπους ντόπιους και ξένους..

Είναι αυτά μερικά επιχειρήματα που μπορούν να είναι απάντηση στο ερώτημα γιατί να μας προτιμούν οι τουρίστες. Είναι και άλλα που μπορούμε, όπως να φιλοξενήσουμε συνέδρια, να διαφημίσουμε την ιστορία μας και το  μουσείο αγώνος, να φτιάξουμε λαογραφικό μουσείο, να διαμορφώσουμε την κεντρική πλατεία, να επισκευάσουμε και να φωτίσουμε τους δρόμους που οδηγούν στις παραλίες.

Δημιουργώντας αυτές τις υποδομές, καθώς επίσης και ειδικό φορέα διαχείρισης και διαφήμισης, θα έχουμε συγκριτικά πλεονεκτήματα και ο τόπος μας θα μπορούσε να ξεχωρίσει, να ευημερήσει και να παράξει εισόδημα και πλούτο.
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΤΑΠΑΚΟΥΔΗΣ

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΧΛΩΡΑΚΑ

Η ανάγκη για βελτίωση της οικονομίας της Χλώρακας που ο μισός της πληθυσμός μαστίζεται από ανεργία, είναι χρήσιμη και χρείαν έχει άμεση. Εάν στρέψουμε την προσοχή μας στην κατεύθυνση του Τουριστικού προϊόντος θα είναι μια πολύ συμφέρουσα και έξυπνη κίνηση, διότι στη Χλώρακα υπάρχουν 10 μεγάλα ξενοδοχεία και άλλες μικρότερες τουριστικές μονάδες. Αν οι Κοινοτικές αρχές στρέψουν λίγο την προσοχή τους σε αυτή την κατεύθυνση, πολλά έχει να ωφεληθεί η κοινότητα. Είναι αποδεδειγμένο ότι σε όλους τους περίγυρους των ξενοδοχείων ανθούν και ευημερούν δεκάδες επιχειρήσεις, κυρίως όσες ασχολούνται με υπηρεσίες. Αυτά είναι γεγονότα που όλοι γνωρίζουν, είναι τα συνήθη επακόλουθα του μαζικού τουρισμού.

Σήμερα με το άρθρο μου θα ασχοληθώ με ένα άλλο είδος τουρισμού, αυτό του θρησκευτικού και προσκηνιματικού τουρισμού, που μου πρόεκυψε παρακολουθώντας μια ομιλία του Διάκονου π.Ιωαννίκιου Ζαμπέλη σε μια ημερίδα «εναλλακτικού τουρισμού», καθώς και με την παρατήρηση μου για το καλοκαίρι που έφυγε, καθώς είδα την κοινότητα της Χλώρακας να γεμίζει αποκλειστικά με Ρώσους τουρίστες που εχουν την ίδια με μας ορθόδοξη Χριστιανική πίστη και θρησκεία.

Πέραν του μαζικού τουρισμού υπάρχει τουρισμός διαφόρων ειδών και εναλλακτικών μορφών, όπως είναι ο περιπατητικός, ο μνημειακός, ο οικοτουρισμός κλπ, που επιδιώκουν τη δημιουργία κοινωνικών, πολιτιστικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Επί πλέον υπάρχει και η εναλλακτική μορφή του θρησκευτικού και προσκηνιματικού τουρισμού.
Ο προσκυνηματικός τουρισμός απευθύνεται σε οργανωμένες ομάδες, αλλά και σε μεμονωμένους επισκέπτες.

Με περιηγήσεις πέραν από τον θρησκευτικό τους χαρακτήρα, θα είχαμε επί πλέον ευεργετικά αποτελέσματα στην οικονομία μας. Οι επισκέπτες – προσκυνητές που προέρχονται από όλες τις ηλικιακές, κοινωνικές και μορφωτικές ομάδες, κατά κανόνα προτιμούν ήσυχους προορισμούς και σαγηνεύονται από τα φυσικά τοπία. Εκτός από τα ξενοδοχεία θα μπορούσαν να νοικιάζονται οι επαύλεις και τα χιλιάδες διαμερίσματα και δωμάτια που υπάρχουν στη κοινότητα και παραμένουν άδεια. Τα εστιατόρια και τα διαφόρων ειδών μαγαζιά θα αποκτούσαν περισσότερη πελατεία, και επίσης θα μπορούσαν να ανοίξουν και να λειτουργήσουν μαγαζιά αναμνηστικών ειδών, καφετερίες, κ.α.
Στη Χλώρακα και σε ολόκληρη την Κύπρο, δεν έχει καλλιεργηθεί ακόμη ο θρησκευτικός τουρισμός. Παρόλα αυτά, η Χλώρακα διαθέτει αξιόλογα μνημεία και ιερούς τόπους που μπορούν και αξίζει να προβληθούν, για να προσελκύσουν ομάδες, θρησκευτικούς συλλόγους ή άλλους πιστούς.
Τα σημαντικότερα μνημεία της κοινότητας είναι οι ναοί της. Πρωτοχτίστηκαν το 1100 και είναι ανεκτίμητοι αρχαιολογικοί θησαυροί. Ορισμένοι ανοικοδομήθηκαν και άλλοι συντηρήθηκαν ενώ αγιογράφοι – ζωγράφοι, ξυλογλύπτες και τεχνίτες της πέτρας εργάστηκαν για τη διακόσμηση τους με αποτελεσμα σήμερα να αποτελούν σπουδαία αξιοθέατα.

-Η εκκλησία της Παναγίας της Χρυσελεούσης με το αρχαίο τέμπλο, λεπτοδουλειά της ξυλογλυπτικής τέχνης και αριστούργημα της μεταβυζαντινής τεχνοτροπίας, κατέχει πρωτεύουσα θέση ανάμεσα στα εκκλησιαστικά μνημεία μας. Σ αυτήν την εκκλησία υπάρχει η μοναδική ίσως εικονογραφία στον κόσμο που κατά τα παλαιά πρότυπα ο Χριστός βρίσκεται στον Ιορδάνη ποταμό  εντελώς γυμνός,  έχοντας λίγο διασταυρωμένα τα πόδια του με σκοπό να καλύψει το φύλο με ελαφριά στροφή. Τον φανερώνει τελείως γυμνό, υποδηλώνοντας έτσι πόσο ο Χριστός ταπείνωσε τον εαυτό του για χάρη των ανθρώπων. Γυμνώθηκε εκείνος για να ντύσει τον άνθρωπο με ένδυμα αφθαρσίας.

-Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου του 12^ου  αιώνα με έμφαση την ιστορία και την παράδοση του αξίζει να αναδειχθεί. Παραμένει με τις πόρτες ανοιχτές μέρα νύχτα, και πολλοι πιστοί τον επισκέπτονται για προσκύνημα, το ίδιο συμβαίνει και με το παρακείμενο παρεκκλήσι του Αγίου Εφραίμ, που επίσης χιλιάδες πιστοί επισκέπτονται, καθ ότι ο Άγιος είναι θαυματουργός θεραπευτής των ανθρώπων που πάσχουν από καρκίνο.

-Το παρεκκλήσιο του Αγίου Υπάτη είναι κτισμένο στην περιοχή της παλιάς Βρύσης. Από τα παλιά χρόνια υπήρχε μια πέτρα που στη βάση της εναπόθεταν οι πιστοί τάματα και θυμιάματα για να υμνήσουν τον Άγιο Υπάτη ο οποίος βοηθούσε όσα μωρά παιδιά δεν μπορούσαν να περπατήσουν στον καιρό τους.

-Στη κεντρική πλατεία υπάρχει ο μεγαλόπρεπος καθεδρικός ναός της Παναγίας Χρυσοαιματούσας με τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας που θεραπεύει όσες γυναίκες εχουν πρόβλημα που δεν σταματήσει το αίμα της περιόδου τους. Υπάρχει μια κόκκινη κορδέλα κρεμασμένη πίσω απο την εικόνα της Παναγίας, που ανταλλάζοντας την με μια άλλη και ζώνοντας την για τρεις ημέρες, γίνονται καλά. Εξ ου το όνομα της ...αίμα-τούσα.

-Τα παρεκκλήσια επίσης του Αγίου Γεωργίου και του Μιχαήλ Αρχάγγελου, είναι και αυτά ωραίου κάλλους, με σπουδαίες εικονογραφίες και με ιστορίες θαυμάτων που έκαμαν οι Άγιοι με αποτελεσμα να λατρεύονται και να είναι μεγάλοι προσκηνιματικοί προορισμοί.

Τα παλαιότερα χρόνια, τις ημέρες που γιόρταζαν οι Άγιοι των εκκλησιών μας στο χωριό μας, στα προαύλια και στις αυλές τους λάμβαναν χώρα  πανηγύρια και κοσμικές εκδηλώσεις που προσέλκυαν πλήθη κόσμου. Αυτά τα έθιμα θα μπορούσαν να αναβιώσουν και να δημοσιοποιηθούν ώστε να προσελκύσουν τουρίστες και άλλους επισκέπτες.

Θα μπορούσε η εκκλησία της Κύπρου να συστήσει οδηγό προσκυνηματικών περιηγήσεων και σε αυτους να ενταχτεί και η κοινότητα της Χλώρακας αφου διαθέτει εφτά εκκλησιές –μεγάλος αριθμός εν συγκρίσει με τον ντόπιο πληθυσμό- 

Με συστηματική και οργανωμένη προσπάθεια για την καλλιέργεια του θρησκευτικού – προσκυνηματικού τουρισμού, με τη συνεργασία όλων των Κοινωνικών φορέων αλλά και των επαγγελματιών του τουρισμού, με ειδικές προσφορές σε οργανωμένες ομάδες προσκυνητών και με ειδική έκδοση θρησκευτικού οδηγού, όλα αυτά μαζί με άλλα, θα μπορούσαν υποστηρίξουν την ανάπτυξη αυτής της εναλλακτικής μορφής τουρισμού.

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΤΑΠΑΚΟΥΔΗΣ

ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΧΛΩΡΑΚΑ

Η υπάρχουσα ιστορία για την κοινότητα της Χλώρακας μέχρι πρότινος ήταν ελάχιστη, και αυτή τη μάθαμε κυρίως από γεροντότερους πού δυστυχώς δεν είχαν να πουν εκτός για την περίοδο που είχαν ζήσει, δηλαδή μόλις για τον περασμένο αιώνα. Από αρχαιολογικά ευρήματα γνωρίζουμε πως η περιοχή της Χλώρακας κατοικείται από την Ελληνιστική περίοδο, δηλαδή από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Με το όνομα Χλώρακα όμως, και τις ρίζες των σημερινών κατοίκων, η υπάρχουσα ιστορία, μας πηγαίνει πίσω μόλις 150 με 200 χρόνια.

Επίσης την εβρίσκομεν διεσπαρμένην σε μικρές σημειώσεις και αναφορές σε παλιά περιοδικά, αλλά κυρίως στο πρόσφατο βιβλίο του συγχωριανού μας Χρίστου Μαυρέση «Χλώρακα ιστορική και λαογραφική μελέτη» που σε μια αξιόλογη του προσπάθεια κατάφερε να καταγράψει όσα μπόρεσε να πληροφορηθεί από τους γηραιοτέρους κατοίκους καθώς και από τα ελάχιστα αρχεία και συγγράμματα που υπάρχουν.

Ο λόγιος Ιερώνυμος Περιστιάνης (1870 έως το 1931), έγραψε κάποια έργα με ιστορικό και αρχαιολογικό περιεχόμενο που συνέβαλαν στη μελέτη της ιστορίας της Κύπρου. Σε ένα από αυτά, με το γενικό τίτλο «Ιστορία των Ελληνικών γραμμάτων», το 1877 γράφει για τη Χλώρακα:

Προ της Αγγλικής Κατοχής δεν έλειτούργησε Κοινο­τικόν Σχολείον, άλλ' ούτε καί ιδιωτικόν κοινοτικόν τοιούτον, και ο λόγος είναι διότι ή κοινότης προ της Κατοχής ήτο πολύ μικρά.

Ό Σοφοκλής Χατζή Γεωργίου, έτών 65 ο δούς ημίν τας πληροφορίας, έμαθε τα Κοινά γράματα, ήτοι Παιδαγωγίαν, Οκτώηχον καί Απόστολον παρα τω αδελφω του Χριστοδούλω Χ' Γεωργίου φοιτών εν οικία του εν ηλικία 12 ετών, ήτοι τω 1877. Εν καιρώ γεωργικών εργασιών ηκολούθει τον διδάσκαλον εις τους αγρούς του και ο μαθητής καθήμενος εν τω μέσω του αγρού, ενω ό διδάσκαλος ησχολείτο, ανεγίγνωσκεν ή απεστήθιζε το μάθημα του και ό διδάσκαλος διώρθωνε τα λάθη του. Εφοίτησεν ούτω επί 4 - 5 έτη ότε και ηδύνατο να λέγη τον Απόστολον επ' εκκλησίας με το εκκλησιασηκον ύφος. Άλλοι μαθηταί δεν εφοίτησαν εις τον αδελφόν του. Δεν ενθυμείται άλλον να διδάξη εις σχολείον εν τω χωρίω του, αλλ' όσοι εγνώριζον τα Κοινά, έδίδασκον μόνον τους συγγενείς των.

Από αυτή τη μικρή αναφορά του Ιερώνυμου Περιστιάνη, καταλαβαίνουμε πως στις αρχές του 20ου αιώνα στη Χλώρακα όσο και στην υπόλοιπη επαρχία, τα πνευματικά και κοινωνικά πράγματα ήταν σε βαθμό ανυπαρξίας. Από αναφορές παλαιοτέρων γνωρίζουμε πώς οι μαθητές της Χλώρακας και της Έμπας φοιτούσαν σε ίδιο σχολείο, κάποτε στην Χλώρακα, κάποτε στην Έμπα. Στη Χλώρακα για αίθουσες τάξης οι κάτοικοι χρησιμοποιούσαν κατ αρχάς το καφενείο του Κώστα Ταπακούδη, και του Χαρή του Γιώρκα, ακόμα και την προέκταση που χαλάστηκε πρόσφατα, της εκκλησίας της Παναγίας της Χρυσοελεούσης.

Σε δημοσίευμα της η εφημερίδας «Πάφος» με ημερομηνία 15 Σεπτεμβρίου 1921 γράφει,

«Η αμάθεια είναι εξαπλωμένη εις βαθμόν απίστευτον. Το 84% του πληθυσμού αγνοούσιν ανάγνωσιν και γραφήν και κατά φυσικήν συνέπεια και το έγκλημα ολοέν αυξάνει, ενώ η οικονομική καχεξία του τόπου έφτασεν εις το απροχώρητον».

Μέσα σ αυτή την ανυπαρξία της πνευματικής καλλιέργειας όμως, βλέπουμε ότι ορισμένοι πνευματικοί άνθρωποι ανασυγκροτήθηκαν και συνέβαλαν ώστε να αφυπνίσουν τους κατοίκους πνευματικά. Οι ιερείς κατ αρχάς και ύστερα οι δάσκαλοι, ίδρυσαν κατηχητικά, συλλόγους και σχολεία που βοηθούσαν κυρίως τους νέους να αποκτήσουν παιδεία και γνώσεις του κόσμου που τους περιέβαλλε.

Σε αυτή τη πνευματική ανάπτυξη συνέβαλαν κάποιοι χαρισματικοί γράφοντας τοιουτοτρόπως τη δική τους ιστορία. Με το λογοτεχνικό τους έργο το οποίο δημοσιοποιούσαν στις τότε εφημερίδες, άφησαν το στίγμα της εποχής εκείνης. Ένας τέτοιος άνθρωπος, ήταν ο Άντης Περνάρης που διετέλεσε δάσκαλος στο δημοτικό σχολείο της Χλώρακας και άφησε πνευματικό έργο γράφοντας κυρίως ποίηση. Λένε κάποιοι παλιοί χωριανοί, πως έγραψε επίσης την ιστορία της Χλώρακας την οποία δ εξέδωσε σε βιβλίο, αλλά που δυστυχώς όσο και να ερευνήσαμε, δεν κατορθώσαμε να ανακαλύψουμε.

Άλλοι άνθρωποι του πνεύματος που συνετέλεσαν στην ανάπτυξη της εκπαίδευσης στη Χλώρακα είναι ορισμένοι χωριανοί που με όρεξη και μεράκι μπήκαν μπροστάρηδες δημιουργώντας συλλόγους και σωματεία με μοναδικό σκοπό την προώθηση της πνευματικότητας και την δημιουργία κουλτούρας στη σκέψη των νέων της κοινότητας. Στις σημερινές ημέρες έχουμε δει πολλά, έχουμε συνηθίσει πλέον να βλέπουμε να συμβαίνουν πράγματα πρωτοποριακά και να είναι η κοινότητα σχεδόν πάντα στην επικαιρότητα λόγο ανθρώπων που με την σπουδαιότητα τους δημιουργούν το όλο κλίμα. Την τότε δύσκολη εποχή αυτό ξεκίνησε να συμβαίνει στη Χλώρακα με τη δημιουργία του γυναικείου συλλόγου ΟΧΕΝ, και του «Επιμορφωτικού Συλλόγου» με σκοπό την προώθηση των γραμμάτων.

Ο Μιχάλης Μαχητής ήρθε από το Πολέμι και νυμφεύτηκε στη Χλώρακα. Κατοίκισε στη γνωστή γειτονιά της οδού Σταύρου Μιχαήλ 6, όπου εκεί άνοιξε καφενείο, και εκεί μεγάλωσε τα παιδιά του εκ των οποίων τρεις, οι Σταύρος, Γιώργος και Ευρύς, ξεχώρισαν. Σπούδασαν δάσκαλοι και ως μορφωμένοι πλέον άνθρωποι, σκέφτηκαν να ιδρύσουν ένα πολιτιστικό σύνδεσμο. Με τη βοήθεια ορισμένων άλλων προοδευτικών ανθρώπων και συγκεκριμένα τους Πετρή Γιωρκάτζη, Νίκολο Αδάμου, Αντώνη Μαυράντωνο, Ευστάθιο Ερωτοκρίτου και τα αδέλφια Νικόλα και Γεώργιο Λαππά, το 1938, ίδρυσαν τον Επιμορφωτικό σύλλογο Χλώρακας με σκοπό να επιμορφώσουν πνευματικά τους αγράμματους κατοίκους.

Πριν από την Αγγλική κατοχή (1878), στη Χλώρακα δεν υπήρχε σχολείο. Ξέρουμε πως τα λίγα γράμματα τα μάθαιναν από ιερείς μέσα σε αγρούς κατά τη διάρκεια γεωργικών εργασιών, και αργότερα από δασκάλους μέσα σε καφενεία και εκκλησίες.

Έως το 1930 το σχολείο ήταν μονοδιδάσκαλο, ενώ αξιοσημείωτη είναι η λειτουργία παρθεναγωγείου από το1926 έως το 1934 και το οποίον στεγαζόταν στο σπίτι του δασκάλου Χαράλαμπου Αζίνα καταξιωμένου δάσκαλου που υπηρέτησε επίσης ως ο πρώτος γραμματέας της ΣΠΕ Χλώρακας.

Το 1931 αποφασίστηκε να κτιστεί το πρώτο δημοτικό σχολείο. Κοντά στο ξωκλήσι του Αγίου Νικολάου, αξιόλογοι μαστόροι που κατείχαν τη λαϊκή αρχιτεκτονική, έκτισαν ένα κτίριο υψηλής αρχιτεκτονικής τέχνης, με πελεκητή πέτρα και τσιμέντο, καθώς και κολώνες στην είσοδο, ενώ το δάπεδο το έφτιαξαν από στέρεο και ανθεκτικό σανίδι, το οποίον άντεξε στο χρόνο μέχρι και πρόσφατα. Είναι μέχρι σήμερα ένα κτίριο στολίδι, ένας ιερός χώρος μέσα στον οποίο διδαχτήκαν γράμματα και ακόμα συνεχίζουν να διδάσκονται, όλες οι γενεές εδώ και έναν αιώνα.

Ο πρωτομάστορας κτίστης της πέτρας και σχεδιαστής, ο λαϊκός τεχνίτης που διδάχτηκε την τέχνη της Αρχιτεκτονικής από φημισμένους άλλους μαστόρους στους οποίους μαθήτευσε από μικρό παιδί, ο Γεώργιος Χατζιούδης από τη Χλώρακα, ανέλαβε και περάτωσε το σχεδιασμό και το κτίσιμο του σημερινού σχολείου που στέκει ακόμα στερεό και λαμπερό στην είσοδο της κοινότητας.

Το παλιό σχολείο της Χλώρακας αποτελείται από 3 αίθουσες, ένα μικρό γραφείο δασκάλου και έναν ηλιακό που αποτελεί την είσοδο, και που εξωτερικά τον κοσμεί περιστύλιο με δωρικές κιονοστοιχίες, ενώ το εξωτερικό του δάπεδο είναι στρωμένο με περίτεχνα μάρμαρα, έχοντας για πρόσβαση επίσης μαρμάρινα σκαλοπάτια σε όλες τις μεριές του περιστυλίου. Αρχικά κτίστηκαν οι πρώτες δυο αίθουσες και ο ηλιακός με το μικρό γραφείο στη μέση τους, αλλά αργότερα κατά το 1952-΄53, προστέθηκε μια τρίτη αίθουσα, καθώς το χωριό μεγάλωσε και οι κάτοικοι πλήθυναν τόσο ώστε να χρειάζονται τρεις αίθουσες διδασκαλίας.

Το παλιό κτίριο του Δημοτικό σχολείου της Χλώρακας στη σημερινή του μορφή είναι ένα από τα λίγα δημόσια κτίρια του χωριού με μεγάλη σημασία στο πέρασμα των χρόνων, καθώς όμορφο που είναι, κουβαλά ιστορία δεκαετιών.

Σ αυτό μαθήτευσαν πολλές γενεές και ακόμα συνεχίζουν να φοιτούν τα μικρά παιδιά μας.

Πολλοί φημισμένοι δάσκαλοι επίσης από τη Χλώρακα φοίτησαν, αλλά και διδάξαν εδώ, όπως οι Σταύρος Μιχαήλ, Χαράλαμπος Αζίνας, Γεώργιος Ιωάννου, Γιώρκος Ταπακούδης, Χριστόδουλος Γ. Λαούρης,Ζαχαρίας Μιχαήλ, Χριστόδουλος Λεωνίδα, Ανδρέας Μαυρέσης, Αφρούλα Χ΄΄ Οικονόμου. Σταυρουλα Παύλου και ο λογοτέχνης ποιητής Νίκος Πενταράς.

Το παλιό δημοτικό σχολείο της Χλώρακας παραμένει ένα κτίριο στέρεο μέχρι τις μέρες μας, ένα ωραίο μνημείο του παρελθόντος, ομορφότερο από όλα τα άλλα, κτισμένο σ ένα ψηλό τόπο με απρόσκοπτη θέα τη θάλασσα που απλώνεται κάτω στο λόφο.

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΤΑΠΑΚΟΥΔΗΣ

Η ΠΡΩΤΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΕΠΙ ΣΚΗΝΗΣ

Στόχος τής μόρφωσης πρέπει να είναι πως ο μικρός μαθητής θα μάθει να αντιλαμβάνεται, να εννοεί, να αναρωτιέται, να ψάχνει, να θαυμάζει και να δημιουργεί από νεαρή ηλικία, καθώς τα πρώτα γράμματα και οι πρώτες διδαχές τον ακολουθούν και επηρεάζουν την επιθυμία του για περισσότερη γνώση στην υπόλοιπη του ζωή.

Οι διαδικασίες και οι αναζητήσεις μεθόδων για τη μετάδοση των γνώσεων οφείλονται σε όσους δασκάλους κατάφεραν να κινήσουν τον θαυμασμό και την περιέργεια των μαθητών τους. Γι αυτό η διαδικασία της εκπαίδευσης παίζει ιδιαίτερο και καθοριστικό ρόλο στη διαπαιδαγώγηση και στη δημιουργία του χαρακτήρα των μικρών μαθητών, ιδιαίτερα όταν καταφέρνουν να τους προκαλούν την επιθυμία για περισσότερη μόρφωση και γνώση.

Όσοι λοιπόν δάσκαλοι γνωρίζουν ότι από την πνευματική ευχαρίστηση προκαλείται η όρεξη για μάθηση, προσπαθούν να διδάξουν δια της σκηνής και δια του έργου στην πράξη αντί μόνο της θεωρίας, εφόσον καλά γνωρίζουν τα καλύτερα αποτελέσματα με τον τρόπο αυτό. Γι αυτό όταν δάσκαλοι μαθαίνουν στους μικρούς μαθητές να εκφράζονται μέσα από κατάλληλες θεατρικές παραστάσεις, πολλές είναι οι γνώσεις που αποχτούν, καθώς έτσι ανοίγονται παράθυρα  πνευματικής ευχαρίστησης και κριτικής σκέψης.

Στις παραστάσεις και στα θέατρα λοιπόν, η τέχνη μεταδίδεται δια της υποκριτικής, της μουσικής και του χορού, με τρόπο που συμβάλλει στην προώθηση αυτής της θεωρίας.

Στο θέατρο της Χλώρακας τα τελευταια χρόνια αυτή η διαδικασία συμβαίνει επί τακτικής βάσεως, εφόσον το θέατρο της κοινότητας ευρίσκεται εν πλήρη λειτουργία παρέχοντας όλες τις διευκολύνσεις σε όσους επιθυμούν να το χρησιμοποιήσουν για να αναδείξουν τις τέχνες και να προωθήσουν τη μάθηση μεταδίδοντας ταυτόχρονα τη ψυχαγωγία στο κοινό, καθώς καλά γνωρίζουν ότι τοιουτοτρόπως οι μικροί μαθητές προοδεύουν και αποχτούν τις πρώτες εκείνες γνώσεις που καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τον καλό χαρακτήρα στον υπόλοιπο τους βίο.
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΤΑΠΑΚΟΥΔΗΣ

Η ΧΛΩΡΑΚΑ ΑΛΛΟΤΕ ΚΑΙ ΤΩΡΑ

Η πλατεία της Χλώρακας είναι άδεια. Ερημιά επικρατεί στην άλλοτε σφύζουσα κεντρική πλατεία που είχε τα καφενεία στοιβαγμένα το ένα δίπλα στο άλλο. Έρημη κοινότητα, δρόμοι χωρίς αυτοκίνητα και χωρίς ανθρώπους. Οι δρόμοι παντέρμοι και χαλασμένοι δίνουν όψη θυμωμένου θερίου με ορθάνοικτο στόμα έτοιμο να βρυχηθεί. Τα αυτοκίνητα καταπονημένα με τις σούστες και τα φρένα σπασμένα, και οι οδηγοί να κάνουν γύρο από τα άλλα χωριά να πάνε στην πόλη.

Το κέντρο του χωριού εγκαταλείφθηκε και τα καταστήματα έκλεισαν, τα καφενεια ένα ένα κλείνουν το ίδιο. Λίγοι πελάτες τα δειλινά που μόλις πέσει ο ήλιος χάνονται, είναι ο κόσμος τα πρωινά τις Κυριακές, οι πιστοί Χριστιανοί που πάν στην εκκλησία. Στην κεντρική πλατεία που είναι άδεια όταν τα μνημόσυνα είναι λίγα, αλλά όταν οι πεθαμένοι είναι πολλοί, γεμίζει ασφυκτικά από τους συγγενείς των μνημονευομένων τεθνώντων.

Ήταν παλιότερα ένα χωριό που έσφυζε από ζωή και κίνηση, που είχε κέντρα αναψυχής όλα γεμάτα πελάτες, ξενοχωρίτες κατέκλυζαν την κοινότητα και είχε ξακουστή φήμη σε όλη την Κύπρο. Οι παραλίες γεμάτες ξενοδοχεία που οι επισκέπτες τους τα απογεύματα και τις νυχτερινές ώρες κατέκλυζαν την κοινότητα δίνοντας στην κεντρική πλατεία όψη κοσμοπολίτικης και πολύβουης αγοράς.

Σήμερα ερημιά επικρατεί, δεν είναι μόνο οι ξένοι επισκέπτες που εξαφανίστηκαν, είναι και οι χωριανοί που έφυγαν και άφησαν πίσω τους δρόμους έρημους με τα φώτα αναμμένα να νυστάζουν από την απραξία και την απόλυτη ησυχία που επικρατεί στην κεντρική πλατεία.

Ήρθαν τα μηχανήματα τα μεγάλα θηρία με τους εργοδηγούς πανω τους να φαντάζουν μικρές κουκίδες, να χαλάσουν τους δρόμους και να κάμουν συστήματα αποχέτευσης, ώστε να μην υπάρχει περίπτωση να κυκλοφορούν μικρόβια αφού το παλιό σύστημα ίσως να μην ήταν υγειές –έτσι αποφάνθηκαν οι μεγάλοι επιστήμονες από την μητέρα Ευρώπη-

Πέρασαν τρία χρόνια, τα μηχανήματα χάλασαν το χωριό ολόκληρο και από πανω έβαλαν χαράτσι για υπηρεσίες που δεν προσφέρονται, μια παράνομη πράξη που οι αργόσχολοι Βουλευτές νομοθέτησαν και νομιμοποίησαν. Για να κάμουν ένα σύστημα αποχέτευσης που κανέναν δεν πείθει ότι είναι καλύτερο από το παλιό.

Ένα εργο που στην αρχή καλωσορίστηκε γιατί ξεκίνησε σε περίοδο δύσκολη όταν η οικονομική κρίση κτύπησε πολλές πόρτες, όταν η ανεργία δεν άφησε σπίτι να μην αγγίξει, όταν πολλοί έλπισαν να ανοιχτούν θέσεις εργασίας.

Ένα εργο που όμως γρήγορα κατέδειξε ότι οι κάτοικοι της Χλώρακας δεν είχαν πρόσβαση για εργασία, ήταν ένα συνεργείο αποκλειστικά από αλλοδαπούς εργάτες και μαστόρους που βάλθηκαν να χαλούν τους δρόμους, να σπάζουν τα πεζοδρόμια, να παρεμποδίζουν τον κόσμο να κυκλοφορά και να προκαλούν τεράστιες ζημιές στο υδρευτικό σύστημα. Να φεύγουν και να χάνονται ποτάμια τα νερά, και να ζητάνε ύστερα οι ειδικοί από τους πολίτες να κάνουν οικονομία γιατί υπάρχει ανομβρία. Και κάθε χρόνο οι άρχοντες προεστοί να αυξάνουν την χρέωση του πόσιμου νερού, έτσι που οι καταναλωτές να διερωτούνται εάν υπάρχει ισοτιμία με την Κόκα Κόλα. 

Τα μηχανήματα αφού χάλασαν χωρίς αιδώ τα πεζοδρόμια, ύστερα σκέπασαν τα αυλάκια όπως – όπως αφήνοντας τα χαλάσματα άκτιστα χωρίς να τα επιδιορθώσουν ως όφειλαν από το νόμο. Δεν υπολόγισαν κανένα, -γιατί άλλωστε, αφου καμία υπεύθυνη αρχή δεν απαίτησε το δίκαιο- Κατέστρεψαν το οδικό και το υδρευτικό δίκτυο ολόκληρης της κοινότητας στην προσπάθεια τους να φτιάξουν αποχετευτικό σύστημα ώστε η Χλώρακα να μην υστερεί από καμιά μεγάλη πόλη της Ευρώπης.

Και αφου τέλειωσαν, τσέκαραν και βρήκαν διαρροές σε κάθε λίγα μέτρα, και άρχισαν ξανά από αρχής. Άνοιξαν ξανά τα αυλάκια, έκοψαν και έσκαψαν τους δρόμους, έκαναν τους κατοίκους να ξαναπεράσουν τον ίδιο σταυρό του μαρτυρίου.

Ύστερα πήραν τα μεγάλα μηχανήματα και έφυγαν. Τώρα οι δρόμοι παντέρμοι και χαλασμένοι δίνουν όψη θυμωμένου θηρίου με ορθάνοικτο στόμα έτοιμο να βρυχηθεί. Τα αυτοκίνητα καταπονημένα με τις σούστες και τα φρένα σπασμένα βρίσκονται σταματημένα πανω στα χαλασμένα πεζοδρόμια, ενώ τις νύχτες τα φώτα νυσταγμένα φέγγουν στην άδεια πλατεία.
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΤΑΠΑΚΟΥΔΗΣ

ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΧΛΩΡΑΚΑΣ

Η Χλώρακα είναι κωμόπολη της επαρχίας Πάφου, ένα προάστιο ενωμένο με την παλιά πόλη του Κτήματος.

Είναι ένας τόπος με πολλές φυσικές ομορφιές τόσο στα παράλια όσο και στα ενδότερα, ένας ιδανικός τόπος για τον καθένα για μόνιμη διαμονή ή για παραθερισμό, καθώς διαθέτει δώδεκα ξενοδοχεία και πολλά τουριστικά διαμερίσματα.

Από την πόλη της Πάφου δίνεται η δυνατότητα στους επισκέπτες για εύκολη πρόσβαση με τα πόδια ή με λεωφορεία που καλύπτουν πολλά δρομολόγια προς τη Χλώρακα. Βασικοί σταθμοί περιήγησης είναι οι καθαρές παραλίες, οι αρχαιότητες που συμπεριλαμβάνουν δυο τοιχογραφημένες εκκλησίες του δωδέκατου αιώνα και δυο Ελληνόσπηλιους με αρχαίους λαξευτούς τάφους που υπάγονται στην Ελληνιστική εποχή, τα υπολείμματα από το αυλάκι της Ρήγαινας το οποίο έκτισε ο Διγενής Ακρίτας, και τις τρεις παλιές βρύσες εκ των οποίων η μια σώζεται όπως ακριβώς κτίστηκε πριν από την εποχή του μεσαίωνα, καταδεικνύοντας την αρχιτεκτονική τεχνοτροπία της εποχής.

Η κωμόπολη έχει πολλά αξιοθέατα. Ο παραλιακός πεζόδρομος κατασκευασμένος δίπλα στη θάλασσα οδηγεί από τη μια άκρη της Χλώρακας έως την πόλη της Κάτω Πάφου και τα αρχαία της, δίνοντας ταυτόχρονα τη δυνατότητα στους περιπατητές κάθε απόγεμα να απολαμβάνουν ένα μαγευτικό ηλιοβασίλεμα.

Η τοπική αρχή σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή ένωση κατασκεύασαν θεματικό πάρκο σε μια μεγάλη έκταση γης που περιλαμβάνει όλα τα είδη άγριων φυτών, θάμνων και δένδρων που ευδοκιμούν στη χαμηλή περιοχή, καθώς και τόπο ειδικά κατασκευασμένο για μικρές παραστάσεις. Περιλαμβάνει επίσης κήπους, παιδικές χαρές, χώρους υγιεινής, καντίνα και δημόσιο χώρο στάθμευσης οχημάτων.

Δυο μουσεία ιστορικής σημασίας του Αγίου Γεωργίου και του Χριστόδουλου Αντωνίου Πάφιου υπενθυμίζει το πρώτο τον απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ εναντίον των Άγγλων αποικιοκρατών το 1955, ενώ το δεύτερο αφορά την ιστορία του Καραγκιόζη και των Χλωρακιωτών Καραγκιοζοπαιχτών Χριστόδουλου Πάφιου παππού και Χριστόδουλου Πάφιου εγγονού.

Ένα μικρό αμφιθέατρο τετρακοσίων καθισμάτων κοσμεί τη νότια μεριά του χωριού και είναι κτισμένο σε μια κατάφυτη από άγρια βλάστηση περιοχή με απεριόριστη θέα όλη τη θάλασσα από δύση έως νοτιά που βρέχει τη Χλώρακα.

Από την παραλία πολλοί δρόμοι οδηγούν προς την κοινότητα, όπου στην κεντρική πλατεία με τα πετρόκτιστα καφενεία ξεχωρίζει ο μεγαλόπρεπος καθεδρικός ναός της θαυματουργής Παναγίας της Χρυσοαιματούσας που γιατρεύει όσες γυναίκες έχουν πρόβλημα αιμορραγίας.

Η Χλώρακα είναι ένα χωριό με πολλές ομορφιές τόσο κοντά στην πόλη της Πάφου. Σίγουρα αξίζει την επίσκεψή σας…
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΤΑΠΑΚΟΥΔΗΣ

ΧΛΩΡΑΚΑ, ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ

Η Χλώρακα είναι κτισμένη στα βορειοδυτικά της πόλεως της Πάφου σε υψόμετρο 50 μέτρων από το γιαλό. Είναι τοποθετημένη σε οροπέδιο ως σε μπαλκόνι με απεριόριστη θέα όλο τον ορίζοντα της θάλασσας που χάνεται στα βάθη του πελάγου της Μεσογείου. Κάθε δείλι η θέα του ήλιου που χρυσίζει τα γαλανά νερά της θάλασσας την ωρα που γέρνει να δύσει, είναι εξαιρετική και μοναδική.

Στην άλλη πλευρά έχει ολόκληρη βουνοσειρά που στα ριζά της έκτισαν οι άνθρωποι από ανατολής μέχρι δύσης τα χωριά της Έμπας, της Λέμπας και της Κισσόνεργας, ενώ από την γραφική πλατεία με το μπόλικο πράσινο και τα γραφικά καφενεδάκια φαίνονται τα βαπόρια πανω στη γραμμή του ορίζοντα που πλέουν και ταξιδεύουν πανω στην άκρη της θάλασσας.

Είναι ένας τόπος με όμορφες παραλίες και έντονες αντιθέσεις. Με παλιά και μοντέρνα κτίρια, με φυσικό περιβάλλον, με κουλτούρα που συνδυάζει Ελλάδα, Ευρώπη και Ανατολή, με πολλά ξενοδοχεία, εστιατόρια, μπυραρίες, καφενεία, αλλά και με φιλόξενους κατοίκους. Έχει για κύρια χαρακτηριστικά τις παραλίες με τους απόκρημνους βράχους, τα κρυστάλλινα καταγάλανα νερά, και τις χρυσές αμμουδιές. Όλο το χωριό είναι ένα μπαλκόνι στη Μεσόγειο με βραχώδεις πλαγιές, τρεμιθιές, δρύες, και καταπράσινες λαγκαδιές. Είναι μια τέλεια τοποθεσία που ποτέ δε χάνει τη γοητεία και τη θελκτικότατα της. Κουρνιασμένη στην δυτική γωνιά της Κύπρου είναι ένα στολίδι με πολή ιστορία και φημισμένους ανθρώπους.

Βρίσκουμε το όνομα της ως Χλώρακα σε Βενετικούς χάρτες του 1400. Προφορικές όμως πληροφορίες μαρτυρούν ότι παλαιότερα ονομαζοταν Πραστιόριζο ή Πρασκίουρο, που σημαίνει πράσινη ουρά, μια εννοιολογία που προήρθε από το σχήμα που καταλάμβανε η σειρά των σπιτιών πανω στην άκρια του οροπεδίου, ενώ στη βάση του είχε χώματα γόνιμα που βλάσταιναν θεόρατοι δρύες, βελανιδιές και τρεμιθιές που σχημάτιζαν μια μακριά πράσινη ουρά.

Οσο η κοινότητα πλήθαινε από κατοίκους, μη θέλοντας να κτίσουν τα σπίτια τους και να χαλάσουν την εύφορη γη κάτω του οροπεδίου την οποίαν καλλιεργούσαν, μετοίκιζαν σιγά προς τα πάνω, στο οροπέδιο που η γη ήταν καυκάλλα και πανω της φύτρωνε αγρια βλάστηση κυρίως σχοινιές και αρκόσσιηλλες και που ολόχρονα ήταν βλαστημένες, ήταν χλωρές. Ένεκα της χλωρής καυκάλλας γης, έμεινε το ομώνυμο όνομα Χλώρακα.

Οι πρώτοι κάτοικοι ήσαν βοσκοί και γεωργοί που έκτισαν τις μάντρες τους στις παρυφές του οροπεδίου για να επιβλέπουν την θάλασσα όταν συνέβαιναν επιδρομές απο Πειρατές και Σαρακηνούς, ωστε να έχουν τον καιρό να κρύβουν τα υπάρχοντα τους.

Για την ιστορία της κοινότητας δεν έχουμε πληροφορίες που να μας παίρνουν σε βάθος χρόνου, καθ ότι κανείς δεν άφησε γραπτά κείμενα και όσα είναι γνωστά, είναι από θύμισες γερόντων που και αυτοί τα έμαθαν από λόγο σε λόγο.

Η πρώτη φορά που κατεγράφησαν ολοκληρωμένες πληροφορίες για την κοινότητα ήταν το 2003 από τον συγγραφέα Χρίστο Μαυρέση που σε μια καλογραμμένη έκδοση βιβλίου του με τίτλο «Χλώρακα Ιστορική και Λαογραφική μελέτη», αποτέλεσε την πρώτη τεκμηριωμένη μελέτη και καταγραφή της ιστορίας της Χλώρακας. Στην Ιστορική του επισκόπηση για το χωριό, αναφέρει:

«Το χωριό Χλώρακα είναι συνεχιστής παλαιότερων συνοικισμών, ενώ τα διάφορα αρχαιολογικά αντικείμενα που ανακαλύφθηκαν κατά καιρούς, μαρτυρούν πολύ παλαιό συνοικισμό από τα μέσα της 4^ης χιλιετηρίδας. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι η εύφορη περιοχή του χωριού υπαγόταν διοικητικά κατά την αρχαιότητα στο Βασίλειο της Πάφου. Βρέθηκαν επίσης ίχνη και κατάλοιπα των Βυζαντινών και των Μεσαιωνικών χρόνων. Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας η Χλώρακα ήταν φέουδο. Κατά την περίοδο αυτή ίσως εγινε η παραφθορά της αρχικής ονομασίας του χωριού».

Είναι φανερό ότι η ιστορία της Χλώρακας ξεκινά από την λίθινη εποχή, όμως ίσως ήταν μικρό και ασήμαντο μέρος για να ασχοληθεί κάποιος ιστορικός και να καταγράψει οτιδήποτε σχετικά με το ιστορικό της.

Σε γραπτά κείμενα συναντούμε καταγραμμένη μια αναφορά από τον ηγούμενο Μαχαιρά Γρηγόριο το 1945 περί ενός θλιβερού περιστατικού που συνέβηκε στα ανοιχτά της θάλασσας της Χλώρακας το 1810, όταν ένεκα σφοφρής θαλασσοταραχής, επιβατικό πλοίο γεμάτο πλούσιους επιβάτες που έπλεε για τους Αγίους Τόπους, έπεσε στις ξέρες του «Φουρφουρή», και βουλιάζοντας πνίγηκαν όλοι, μεταξύ αυτών η σύζυγος και το μικρόν παιδί του δραγουμάνου της Κύπρου Χατζηγεωργάκης Κορνέσιος.

«Φουρφουρής» είναι η ξέρα που ευρίσκεται σε απόσταση ενος χιλιομέτρου απο την ακτή της παραθαλάσσιας περιοχής «Δήμμα» και είναι καταγραμμένη στους επίσημους χάρτες της Κυπριακής Δημοκρατίας με αυτό το όνομα, και πανω τους είναι σφηνωμένο το πλοίο «‘Άγιος Δημήτριος» το οποίον αποτελεί σήμα κατατεθέν της Χλώρακας, που από τα βάθη του πέλαου ή από ψηλά στον αέρα αεροπορικώς, μπορεί κάποιος να εντοπίσει και να καταδείξει την Χλώρακα.

Κατά άλλους, Φουρφουρής είναι η μικρή χερσόνησος στην παραθαλάσσια περιοχή της «Βρέξης» που στην άκρη της μέσα στη θάλασσα υπάρχει σπηλιά, που όταν έχει τρικυμία τα κύματα σκεπάζοντας την και ξεσκεπάζοντας της, συμπιέζουν τον αέρα μέσα στη σπηλιά και δημιουργούν ένα θόρυβο φφφ, δηλαδή φουρφουρίζει. Έτσι και ο βράχος αυτός ονομάστηκε νησί του «Φουρφουρή». Όταν συνέβαινε αυτό το φαινόμενο αλλά ταυτόχρονα νότια της θάλασσας γέμιζε και κατέβαζε ο καιρός, τότε πάντα έβρεχε. Γι αυτόν τον λόγο, πήρε η περιοχή την ονομασία "Βρεξη". Περί της τοπωνυμίας αυτής, βρίσκουμε σε δημοσίευμα στο περιοδικό "Πάφος" έκδοσης 1942 από τον αρθρογράφο Χρ. Λίβα, να αναφέρει τα εξής:

«Άμα χτυπά το Φερφουρίν για τρεις ώρες για τρεις ημέρες έσιει νερά. Η λέξη Φερφουρίν είναι όνομα ενός άλλου νησιού που βρίσκεται προς την παραλια του χωριού Χλωρακας. Η λέξη χτυπά αναφέρεται στον υπόκωφο κρότο της θάλασσας που κάνει χτυπώντας προς τον Φερφουρίν. Η παρατήρηση αυτή γίνεται το φθινόπωρο προς το χειμώνα, συνήθως νύχτα. Οι κάτοικοι της χαμηλής πιστεύουν ότι όταν αστράψει από τη διεύθυνση του νησιού εκείνου θάρθη βροχή, το πολύ σε τρεις μέρες. Η ορθότητα της παρατήρησης αυτής διαφαίνεται κι από την ακόλουθη. -Άμα αστράφτει συχνά το Φερφουρίν, σε τρεις ώρες έχουμε νερά. Άμα αστράφτει αργά σε τρεις ημέρες. Α ‘μμα στράφτει του Τσιύκκου αννίει ο τζιαιρός-. Η φράση του Τζιύκκου εδώ εννοείται η διεύθυνση προς τη βουνοκορφή της μονής Κύκκου)».

Άλλη αναφορα καταγραμμένη για τη Χλώρακα, βρίσκουμε στο βιβλίο του Ιερώνυμου Περιστιάνη «Ιστορία των Ελληνικών γραμμάτων»:

«Προ της Αγγλικής Κατοχής δεν έλειτούργησε Κοινο­τικόν Σχολείον, άλλ' ούτε καί ίδιωτικόν κοινοτικόν τοιούτον, και ο λόγος είναι διότι ή κοινότης πρό της Κατοχής ήτο πολύ μικρά.

Ό Σοφοκλής Χατζή Γεωργίου, ετών 65 ο δούς ημίν τας πληροφορίας, έμαθε τα Κοινά γράματα, ήτοι Παιδαγωγίαν, Οκτώηχον καί Απόστολον παρα τω αδελφώ του Χριστοδούλω Χ' Γεωργίου φοιτών έν οικία του εν ηλικία 12 ετών, ήτοι τω 1877. Εν καιρώ γεωργικών εργασιών ήκολούθει τον διδάσκαλον εις τους αγρούς του και ο μαθητής καθήμενος εν τω μέσω του αγρού, εν ω ο διδάσκαλος ησχολείτο, ανεγίγνωσκεν ή απεστήθιζε το μάθημα του και ό διδάσκαλος διώρθωνε τα λάθη του. Εφοίτησεν ούτω επί 4 - 5 έτη ότε και ηδύνατο να λέγη τον Απόστολον επ' εκκλησίας με το εκκλησιασηκόν ύφος. Άλλοι μαθηταί δεν εφοίτησαν εις τον αδελφόν του. Δεν ενθυμείται άλλον να διδάξη εις σχολείον εν τω χωρίω του, αλλ' όσοι εγνωριζον τα Κοινά εδίδασκον μόνον τους συγγενείς των».

Τέλος, στο βιβλίο του " Πόλεις και χώριά της Κύπρου" ο λαογράφος και μελετητής Νέαρχος Κληρίδης, αναφέρει:

"Είναι κτισμένος στά βορειοδυτικά του Κτήματος και σέ απόσταση 1½ αγγλικού μιλίου. Το όνομα του έγινε γνωστό, όχι μόνο στην Κύπρο, αλλά και στην Ελλάδα, γιατί εκεί αποβιβάστηκε μια νύχτα του φθινοπώρου του 1954 ο Γεώργιος Γρίβας Διγενής, κι άρχισε την οργάνωση της ΕΟΚΑ για την απελευθέρωση της Κύπρου.
Βρίσκεται σε μικρήν απόσταση από τη Θάλασσα και είναι συνεχιστής παλαιοτέρων συνοικισμών που υπήρχαν στην περιοχή του κι εξαφανίστηκαν στο πέρασμα των χρόνων. Τάφοι προχριστιανικοί με το όνομα Ελληνόσπηλιοι και διάφορα αρχαιολογικά αντικείμενα, λίθινα εργαλεία, αξίνες, θραύσματα αγγεία, τα οποία μπορεί κανείς να συναντήσει εδώ κι εκεί στην επιφάνεια του εδάφους, μαρτυρούν πολύ παλαιόν συνοικισμό από τα μέσα τής 4ης χιλιετηρίδας π.Χ.
Παράξενη όμως παραμένει η ονομασία του συνοικισμού αυτού, για την οποίαν δεν ασχολήθηκαν οι ειδικοί μέχρι σήμερα. Αν ονομάστηκε Χλώρακας από την πλούσια χλωρίδα (πρασινάδα) που υπήρχεν εκεί όταν πρωτοκτίστηκε ο συνοικισμός, δεν είναι βέβαιο και μπορεί να θεωρηθεί η ετυμολογία αυτή μάλλον παρετυμολογία, επειδή δέν συμφωνά με την προφορά. Αν η περιοχή ήταν τέτοια ώστε να είναι καταπράσινη χειμώνα-καλοκαίρι, δέν θά μπορούσε να ονομαστεί Χλώρακας (τόπος πρασινισμένος), αλλά Γλώρακας, (επειδή οί Κύπριοι λένε πάντα τό χλωρό, γλωρόν). Αν πάλιν ήταν τόπος ανθοστόλιστος κι ονομαζόταν Φλώρακας, δεν μπορεί κανείς να το αποδείξει. Όμως μπορεί να σχηματίστηκε το όνομα από το Φλώρακας, γιατί τα φ στην Κυπριακή εναλλάσσεται μέ τα χ: χωράφι-φωράφι, φορεί-χωρεί"
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΤΑΠΑΚΟΥΔΗΣ

ΝΕΟΙ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ

Έχω εκφράσει επανειλημμένως το ενδιαφέρον μου και τον προσανατολισμό μου για την Τοπική Αυτοδιοίκηση καθώς και για τα θέματα που την αφορούν, πως μπορούν να σχεδιαστούν και να υλοποιηθούν οι υποδομές και τα έργα που έχει ανάγκη η κοινωνία μας ώστε να δώσουν ανάπτυξη και προοπτική στον τόπο μας. Οι πολίτες σήμερα έχουν κουραστεί από την εικόνα που εκπέμπει ο τρόπος διαχείρισης των κοινών από τους κρατουντες. Οι νέοι είναι παραγνωρισμένοι, η ανεργία και το ρουσφέτι πληγώνουν την αξιοπρέπειά μας και η μεσαία τάξη δεν λαμβάνεται υπ όψιν. Η οικονομική κρίση μας έχει πλήξει ανεπανόρθωτα, αλλά οι φόροι αντί να μειώνονται, ακριβαίνουν.

Οι διαχειριστές της πολιτικής δεν έπιασαν τον παλμό της κοινωνίας και αντί να προτείνουν λύσεις, παρήγαγαν μιζέρια. Τις υποσχέσεις τους δεν τις έκαμαν πράξη, έμειναν στα λόγια. Όλοι ενήργησαν στα πλαίσια του στενού τους περίγυρου χωρίς να νοιάζονται για το σύνολο των πολιτών με αποτελεσμα να υπάρχει στον κοσμο και κυρίως στους νέους μεγαλη απαξίωση γι αυτούς.

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση θα μπορούσε να παίξει αναβαθμισμένο ρόλο ώστε να απαλλάσσει τον πολίτη από την ταλαιπωρία και να απαλλαγεί η ίδια από την διαφθορά και την αναξιοκρατία. Ανάμεσα της αυτοδιοίκησης και των πολιτών δεν πρεπει να υπάρχει πελατειακή σχέση, όλοι θα έπρεπε να είμαστε απαλλαγμένοι από αυτές τις αντιλήψεις. Είναι καιρός πλέον να αναθεωρήσουμε τις αξίες μας, διότι το σύστημα που επικρατεί μας έχει φέρει στα όρια και η κοινωνία βρίσκεται σε αναβρασμό.

Πρεπει η Τοπική Αυτοδιοίκηση ως θεσμός για να έχει την εμπιστοσύνη των πολιτών, να υπάρχει διαφάνεια στις συναλλαγές της, να λογοδοτεί σε αυτούς και να κρίνεται από αυτούς. Πρεπει ακόμα να έρχεται σε άμεση επαφή με την κοινωνία και τα προβλήματά της.

Αντίθετα, παρατήρησα ότι υπάρχει μηδενισμός και απαξίωση της πολιτικής από μεγάλο μέρος των πολιτών, σημάδι ότι δεν εμπιστεύονται πλέον αυτους που τους διοικούν, είναι και ο λόγος που μετά την μεγαλη καταστροφική έκρηξη στο Ζύγι που μη αντέχοντας άλλο την πολιτική κοροϊδία, ο κόσμος κατέβηκε επιτέλους για πρωτη φορα στους δρόμους για να εκφράσει την διαμαρτυρία του. Ύστερα από τη μεγαλη αποχή κυρίως των νέων στις τελευταίες εκλογές, είναι ευχάριστο αυτό που συνέβηκε, είδα επιτέλους τον κοσμο, είδα τους νέους να εκφράζονται ενάντια στο σύστημα, είδα να διαδηλώνουν στους δρόμους την αντίθεση τους για αυτά που διαφωνούν. Ελπίζω αυτό να συνεχιστεί, ο κόσμος να αντιδράσει και να μην ανεχτεί πλέον όσους από τους πολιτικούς είναι αιτία των δεινών μας, αφου είναι αυτοί που διαχειρίζονται τις τύχες μας και αποφασίζουν για μας.

Θέλω να καλέσω όλους τους νέους ανθρώπους που ενδιαφέρονται για τα κοινά και έχουν άποψη για τα τοπικά θέματα, να ασχοληθούν ενεργά. Είναι ανάγκη όλοι οι πολίτες, αλλά κυρίως οι νέες και οι νέοι, με τις νέες τους ιδέες και το νέο τους αίμα να τροφοδοτήσουν και να ενισχύσουν με την εμπλοκή τους τα κοινά συμφέροντα.
Διότι η συμμετοχή πιστεύω θα είναι μέσα από ένα διαφορετικό και μη συμβατικό ρεύμα που ίσως μπορέσει να δώσει λύσεις στα χρόνια προβλήματα που ταλαιπωρούν τους πολίτες.

Το παλαιοκομματικό σύστημα που η πολιτική χρησιμοποιεί ως έπαλξη για προώθηση προσωπικών φιλοδοξιών αντί ως προσφορά, πρεπει να αλλάξει.

Η πολιτική της κλίκας, του ρουσφετιού και των ημέτερων θα πρέπει να τελειώσει. Ο τόπος χρειάζεται άφθαρτα άτομα, χρειάζεται νέους ανθρώπους με νέες ιδέες.

Χρειαζόμαστε ανθρώπους αληθινούς αγωνιστές έντιμους και ειλικρινείς που με αμεσότητα θα προωθήσουν τα δίκαια των πολιτών.

Οφείλουμε όλοι να καταθέσουμε τον καλύτερό μας εαυτό για να βγούμε από τα αδιέξοδα. Οι μέρες είναι δύσκολες, έχουμε περάσει και δυσκολότερες. Καλούμαστε να τις ξεπεράσουμε, είμαι σίγουρος ότι αν ενδιαφερθούμε όλοι μαζί θα τα καταφέρουμε, είναι στο χέρι μας.

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΤΑΠΑΚΟΥΔΗΣ

ΧΛΩΡΑΚΙΩΤΕΣ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΟΥ 1955

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΧΛΩΡΑΚΑΣ

Αγησιλάου Νικόλαος.

Ομαδάρχης σε μαχητικές ομάδες (κρούσεως) στην περιοχή Λεμεσού. Μη συλληφθεις.

Αζινας Ανδρέας Ανδρούτσος

Ιδρυτής της Α΄ ομάδας, που απετελεσε τον πρώτο πυρήνα της ΕΟΚΑ στη Χλωρακα. Υπεύθυνος σε ομάδες στήριξης (εισαγωγή οπλισμού) στην Κύπρο και στην Ελλάδα. Ήταν φοιτητής. Είχε τα ψευδώνυμα Τριπτόλεμος και Μενέλαος. Μη συλληφθείς. Μια απο τις σημαντικότερες προσωπικότητες της περιόδου του αγώνα και γενικότερα της σύγχρονης ιστορίας. Σπούδασε γεωπόνος με υποτροφία στην Αγγλία και επιστρέφοντας το 1949 αναμιγνύεται στην ΠΕΚ, και εργάζεται για την εκλογή του Μακαρίου στον Αρχιεπισκοπικό θρόνο. Το 1952 μυείται στην ΕΟΚΑ απο τους αδελφούς Λοιζίδη. Ήταν ο σύνδεσμος μεταξύ ΕΟΚΑ και Μακαρίου - Εθναρχίας. Γυρνούσε ανά την Κύπρο με σκοπό να εντοπίζει γνήσιους πατριώτες και να τους μυεί στην ΕΟΚΑ.Ένας εξ αυτών ήταν ο Γρηγόρης Αυξεντίου. Διορίστηκε απο τον Μακάριο ως γραμματέας της ΠΕΚ ώστε να έχει την ευχέρεια να ταξιδεύει σε όλη την Κύπρο και στο εξωτερικό χωρίς να κινεί υποψίες. Διηύθυνε τον αγώνα στο εξωτερικό μέχρι τέλους, και υποστηρίζει ότι ο κατάπλους του πλοιαρίου "Άγιος Γεώργιος" στη Χλώρακα προδόθηκε απο οπαδούς του Γρίβα στην Αθήνα οι οποίοι ήσαν επιφορτισμένοι να σχεδιάζουν την αποστολή οπλισμού στο νησί, και όταν  το έμαθε ο Μακάριος τους απέπεμψε και έστειλε τον ίδιο για να αποστέλλει τα οπλα.Μετα τη λήξη του αγώνα και με την ανακήρυξη της Δημοκρατίας διορίζεται υφυπουργός Γεωργίας και φυσικών πόρων, και αργότερα Διοικητής Συνεργατικής Ανάπτυξης, θέση την οποία διατήρησε μέχρι το 1980.

Αζινα Αντιγόνη (Π/Κλεοβούλου).

Μέλος σε ομάδες στήριξης (σύνδεσμος, τροφοδότης, απόκρυψη αγωνιστών) Μη συλληφθείσα.

Αζινα Θεοδουλα (Πενταρα).

Μέλος σε ομάδες στήριξης (σύνδεσμος, μεταφορά και απόκρυψη οπλισμού), μη συλληφθείσα.

Ευζωνα Παναγιωτα Ν.

Μελος σε ομαδες στηριξης, μη συλληφθησα.

Αζινας Γιωρκος.

Μελος σε μαχητικες ομαδες (κρουσεως) στη Χλωρακα. Μη συλληφθεις.

Αζινας Ιωαννης 1954.

Η πρωτη ομαδα που απετελεσε τον πυρινα της οργανωσης. Αυτη η ομαδα το πασχα του 1954 παρελαβε τον πρωτο οπλισμο, και αργοτερα στην περιοχη της Αλικης παρελαβε τον Γριβα Διγενη. Ηταν μελος σε μαχητικες ομαδες (κρουσεως) στη Χλωρακα. Μη συλληφθεις.

Αζινας Νικολαος Χ. 1954. Τομεαρχης στη Παφο.

Η πρωτη ομαδα που απετελεσε τον πυρινα της οργανωσης. Αυτη η ομαδα το πασχα του 1954 παρελαβε τον πρωτο οπλισμο, και αργοτερα στην περιοχη της Αλικης παρελαβε τον Γριβα Διγενη.   Φιλοξενησε στο σπιτι του τον αρχηγο Διγενη μολις αυτος αφιχθηκε στην Κυπρο στις 10 Νοεμβριου 1954.Ειχε το ωευδονυμο Ατλας. Υπηρξε πολιτικος κρατουμενος.

Αζινας Χαραλαμπος. Μέλος σε μαχητικές ομάδες κρούσεως στη Χλωρακα. Μη συλληφθεις.

Ανδρέου Χαράλαμπος (Αγγλογάλλος). 

Μέλος σε ομάδες στήριξης (σύνδεσμος, μεταφορά και απόκρυψη οπλισμού) στη Χλωρακα. Πολιτικός κρατούμενος.

Γεννήθηκε το 1924 και πέθανε το 1986. Παιδί απο φτωχή οικογένεια ορφάνεψε σε ηλικία 9 ετών, για αυτό η μητέρα του σταμάτησε απο το σχολείο για να δουλέψει και να προσφέρει στην οικογένεια. Ήταν φιλόπατρις, γι αυτό με την έναρξη του αγώνα έδωσε αμέσως τον ιερό όρκο παρόντων του αρχηγού Διγενή, του Νικόλα Μαυρονικολα, του Ζαχαρία Γεωργίου, του Γεώργιου Ταπακουδη, του Μιχαλακη Παπαντωνίου και άλλων αγωνιστών. Ήταν παντρεμένος με 5 παιδιά. Όταν αργά τη νύχτα όλοι κοιμόνταν, σε μια κάμαρη του σπιτιού του μαζί με άλλους κάθε βράδυ κατασκεύαζαν βόμβες. Τις χρησιμοποιούσαν εναντίον των Άγγλων στρατιωτών που περνούσαν απο τη Χλωρακα με προορισμό τον Κόλπο των Κοραλλίων. Αυτό συνεχιστηκε για καιρό, ώσπου μετά απο πληροφορίες οι Άγγλοι τον συνέλαβαν μαζί με άλλους και τους οδήγησαν στα κρατητήρια. Όταν αποφυλακίστηκε, στις μετέπειτα έρευνες των Άγγλων στο σπίτι του, σαν πρώην κατάδικος, συμπεριφέρονταν σε αυτόν πολύ άσχημα, τον χτυπούσαν βάναυσα με τα όπλα τους και τον έβριζαν. Μια φορά που είχε αγκαλιά την μικρη του κόρη, οι Άγγλοι δεν τον χτύπησαν απο ευαισθησία προς το μικρό μωρό. Απο τότε όποτε οι Άγγλοι στρατιώτες τον επισκέπτονταν, έπαιρνε αγκαλιά την μικρή του κόρη, έτσι με αυτό τον τρόπο γλύτωνε το ξύλο. Άλλα του καθήκοντα στην οργάνωση ήταν να εκπαιδεύει τους νεοενταχθέντες αγωνιστές στην οργάνωση στον χειρισμό των όπλων. Επίσης μετέφερε όπλα και πυρομαχικά συνήθως μέσα σε κοφίνι καμουφλαρισμένα και σκεπασμένα συνήθως με φασόλια. Μια φορά τον σταμάτησε για έρευνα ο Τούρκος επικουρικός Αυτουλής, αλλά δεν υποψιάστηκε τίποτα και έτσι τον άφησε να φύγει. Τον επικουρικό αυτόν τον εκτέλεσε η οργάνωση ύστερα απο 2 μέρες γι αυτή του την εμμονή να ερευνά εξονυχιστικά όλους τους Ελληνοκύπριους. Ο αγωνιστής που τον σκότωσε συνελήφθηκε γι αυτό το λόγο και φυλακίστηκε.

Ανδρέου Μαρουλλα Χ. Αγγλογαλλου.

Μέλος σε ομάδες Νεολαίας ΑΝΕ στην Χλωρακα, μη συλληφθεις.

Αντωνίου Ανδρέας Π.

Μέλος σε μαχητικές ομάδες κρούσεως στη Χλωρακα. Μη συλληφθεις.

Άσπρος Γεωργιος.

Μέλος σε μαχητικές ομάδες κρούσεως στη Χλωρακα. Μη συλληφθεις.

Βέργας Γεωργιος.

Μέλος σε μαχητικές ομάδες κρούσεως στη Χλωρακα. Μη συλληφθεις.

Βεργα  Αναστασια Λιασιδου.

Μελος σε ομαδες Νεολαιας ΑΝΕ στην Παφο. Μη συλληφθησα.

Γέρος Νίκος.

Μέλος σε ομάδες στήριξης στη Χλωρακα. Μη συλληφθεις.

Γεωργίου Χαραλαμπος.

Πολιτικος καταδικος.

 Γεωργίου Χρύσανθος, πολιτικός κατάδικος.

Γεννήθηκε το 1920 και νεαρός παντρεύτηκε και εγκαταστάθηκε στην Κυθραία μέχρι την Τούρκικη εισβολή, οπότε επέστρεψε με την οικογένεια του πίσω στην Πάφο. Ήταν μέλος της ΕΟΚΑ, και γνώριζε την τοποθεσία ενός των κρησφυγέτων του Αυξεντίου. Όταν κάποιος συντοπίτης  προδότης των Άγγλων κατάφερε να εισχωρήσει στις τάξεις της ΕΟΚΑ, ο Χρύσανθος ήταν αυτός που ειδοποίησε τον Αυξεντίου να φύγει να γλυτώσει. Τα γεγονότα είχαν ως εξής: Σε μια παράσταση θεάτρου, οι Άγγλοι συνέλαβαν κάποιον Κύπριο, και τον ξυλοκόπησαν τάχατες σχεδόν μέχρι θανάτου, και ύστερα τον μετέφεραν στο νοσοκομείο όπου τον εγκατέλειψαν. Ήταν ένας τρόπος που έπεισε τον Αυξεντίου ότι ήταν πατριώτης, και τον δέχτηκε στην οργάνωση. Ο Αυξεντίου τον κάλεσε στο κρησφύγετο του, και του έδωσε διαταγή να εκτελέσει έναν προδότη του αγώνα. Αυτός αντί να τον σκοτώσει όταν πήγε σπίτι του, κάθισαν μαζί και άρχισαν να τρωγοπίνουν. Όμως άλλοι αγωνιστές που παρακολουθούσαν, κατάλαβαν ότι ήταν και αυτός προδότης αφου αντί να τον εκτελέσει, διασκέδαζε μαζί του. Πήγε ο Χρύσανθος αμέσως στο κρησφύγετο, και ενημέρωσε τον Αυξεντίου, ο όποιος κατά την διάρκεια της νύχτας εγκατέλειψε το κρησφύγετο, γλυτώνοντας έτσι τη σύλληψη απο τους Εγγλεζους την επόμενη μέρα, όταν αυτοί επέδραμαν για να τον συλλάβουν ύστερα που τους πληροφόρησε ο προδότης.

ΑΝΔΡΕΑΣ ΕΥΖΩΝΑΣ

Ο Ανδρέας Εύζωνας γεννήθηκε στην Πάφο το 1940. Μετά τις γυμνασιακές του σπουδές εργάστηκε για δύο χρόνια δημόσιος υπάλληλος και στη συνέχεια πήγε στην Αθήνα όπου σπούδασε Νομικά στο πανεπιστήμιο Αθηνών. Κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ 55 -59 υπηρέτησε στις τάξεις της οργάνωσης με το ψευδώνυμο "Μάνος". Το 1958 συνελήφθη από τους Άγγλους και υπέστη φρικτά βασανιστήρια. Για δύο μήνες αγνοείτο η τύχη του.

Το 1961 αναχώρησε στην Αθήνα για σπουδές στη Νομική Σχολή. Διέκοψε τις σπουδές του το 1963, όταν άρχισε η τουρκοκυπριακή ανταρσία, εγκατέλειψε το πανεπιστήμιο και ήλθε στη Κύπρο όπου υπηρέτησε στα φυλάκια αντιπαράταξης. Στη συνέχεια επέστρεψε στις σπουδές του ενώ παράλληλα εκπαιδεύτηκε στη στρατιωτική τέχνη σε διάφορα στρατόπεδα της Ελλάδας. Το καλοκαίρι του 1964 εγκατέλειψε και πάλι το πανεπιστήμιο και ήλθε στη Κύπρου μαζί με την Ελληνική Μεραρχία την οποία συνόδευε ο στρατηγός Γεώργιος Γρίβας - ΔΙΓΕΝΗΣ. Κατά την παραμονή του στη Κύπρο υπηρέτησε σαν εκπαιδευτής στην εθελοντική εθνοφρουρά και ακολούθως επέστρεψε πίσω στην Αθήνα όπου περάτωσε τις πανεπιστημιακές του σπουδές και πήρε το πτυχίο Νομικής. Μετά την άφιξη του στη Κύπρο υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία.

Από το 1967 ασκεί το δικηγορικό επάγγελμα στη Πάφο. Μαζί με άλλους συναγωνιστές του ίδρυσαν το 1968 το Σύνδεσμο Αγωνιστών Πάφου του οποίου διετέλεσε Επαρχιακός οργανωτικός Γραμματέας στα επόμενα τρία χρόνια. Ήταν ο πρωτεργάτης της οργάνωσης του Ενιαίου κόμματος στη Πάφο και υπήρξε επαρχιακός γραμματέας του για έξι συνεχή χρόνια και μέλος πολλών σωματείων και οργανώσεων. Ήταν βασικό ιδρυτικό στέλεχος του Δημοκρατικού Συναγερμού το 1976 και ο επαρχιακός γραμματέας του κόμματος για δέκα συνεχή χρόνια μέχρι το 1986. Υπήρξε μέλος της πολιτικής επιτροπής και του Ανωτάτου Συμβουλίου του κόμματος υπό τη σημαία του οποίου κατήλθε ως υποψήφιος βουλευτής Πάφου κατά τις βουλευτικές εκλογές του 1981 και 1985. Διετέλεσε μέλος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συμβουλίου για 14 χρόνια και μέλος του Νομικού Συμβουλίου. Διετέλεσε επίσης Πρόεδρος της Αρχής Αδειών για 6 χρόνια.

Εύζωνας Χριστάκης Ν.

Ο Χριστάκης Ευζωνας ορκίστηκε στην ΕΟΚΑ από τον ομαδάρχη Κώστα Λεωνίδα αργότερα Παπακώστα μετά την άφιξη του Διγενή στη Χλώρακα. Έλαβε μέρος στην εκφόρτωση του πλοιαρίου "Άγιος Γεωργιος" στην ακτή "Ροδαφίνια" στις 25 Ιανουαρίου 1955. Συνελήφθη μαζί με τα άλλα μέλη της ομάδας, δικάστηκε και καταδικάστηκε στις 06/05/1955 σε 3 έτη φυλάκιση.

Στη φυλακή εργαζόταν στο μαγειρείο και στην αποθήκη των τροφίμων. Απο εκεί είχε την ευχέρεια να κινείται πιο άνετα σε όλη τη φυλακή για την παραλαβή τροφίμων σε όλους τους καταδίκους και έτσι μπορούσε να βοηθά  πολλούς συναγωνιστές καταδίκους που ήταν τιμωρημένοι, μυστικά από τους δεσμοφύλακες. Τους έδινε διάφορα τρόφιμα διότι η τιμωρία τους ήταν οκτώ μέρες κλεισμένοι σε ένα δωμάτιο με μόνο ένα κομμάτι ψωμί και νερό. Επίσης κατάφερε να βοηθήσει να αποδράσουν από τις φυλακές τρείς  κατάδικοι οι οποίοι είχαν πολλά χρόνια καταδίκη, με κίνδυνο την ζωή του.

Μετά την αποφυλάκιση του στις 17/08/1957 ενεργοποιήθηκε στην οργάνωση. Ήταν ομαδάρχης σε μαχητικές ομάδες, και αντάρτης στην περιοχή Πάφου. Είχε τα ψευδώνυμα «Άγρας» και «Τέλλος» και εντάχθηκε στην ομάδα Χλώρακας, Έμπας, Αναβαργού και Πάφου. Έλαβε μέρος στις μεταφορές διάφορων πυρομαχικών και όπλων και επίσης συμμετείχε σε ανατινάξεις, εκτελέσεις, ενέδρες και διάφορα άλλα, μαζί με τους  Κώστα Πενταρά, Γεώργιο Λιασίδη, Γεώργιο Βέργα, Αντώνη Μαυρονικόλα και άλλους. Μετά απο μία ενέδρα στην οδό Μακαρίου Χλώρακας πλησίον του παλιού του σπιτιού, οι Άγγλοι και Τούρκοι επικουρικοί πήγαν στο σπίτι του, συνέλαβαν τον αδερφό του Ανδρέα Εύζωνα, τον πατέρα του και την μάνα του και έπειτα έκαψαν το σπίτι τους και άρχισαν ανακρίσεις για να μάθουν που βρισκόταν. Τον Ανδρέα τον συνέλαβαν και τον πήραν στην περιοχή Ευθύβουλου στην Πάφο όπου του έκαναν φριχτά βασανιστήρια για να ομολογήσει που ήταν ο αδελφός του.

Ο Χριστάκης έφυγε στα βουνά αντάρτης στην περιοχή Πέγειας- Ακάμα και ανέλαβε ομαδάρχης με το ψευδώνυμο « Άγρας» και «Τέλλος». Στην ομάδα του ήταν οι Σάββας Σιέλης, Σάββας Συμεού και Τηλέμαχος Αντωνίου στην περιοχή Τοξεύτρα όπου αναλάμβαναν διάφορες επιχειρήσεις. Τροφοδότες τους ήταν οι Γεώργιος Αράπης και Νικολαϊδης Παράδεισος.

Μετά απο προδοσία, περίπου χίλιοι Άγγλοι και Τούρκοι επικουρικοί τους περικύκλωσαν. Αυτοί όμως κατάφεραν να ξεφύγουν κατά τη διάρκεια της νύχτας και πήγαν στη Δρούσια, ύστερα στην Κρίτου Τέρρα για περίπου ένα μήνα με τον Γεώργιο Παπαδαυίδ να τους τροφοδοτεί. Αργότερα πήγαν στο χωριό Μηλιού όπου και έμειναν για περίπου σαράντα ημέρες  σε κρησφύγετα μέσα σε πολύ βαρύ χειμώνα. Όταν έφυγαν από την Μηλιού, μετά απο πολλές περιπέτειες  κατέληξαν στην Επισκοπή Πάφου στο σπίτι του Πάτερ Χαράλαμπου και των αδερφών του οι οποίοι ήταν όλοι μέλη της οργάνωσης. Μετά απο δύο μήνες και μετά απο πολλή περιπέτεια έφτασαν στο Αναβαργός όπου ήρθαν σε επαφή με  την ομάδα του Νικόλα Πενταρά, του μακαριστού Κώστα Καρνάβαλλου, του Βάσου Παντέλα και διαφόρων άλλων αγωνιστών. Τους φιλοξένησε στο σπίτι του ο Ιορδάνης Κατσαμπής  με την σύζυγο του Παναγιώτα και  την κόρη τους Κούλλα. Ο Σάββας Συμεού και ο Σάββας Σιέλης πήγαν στην Πέγεια επειδή κόντευαν οι συμφωνίες για την λύση του  Κυπριακού. Στη Χλώρακα ως αντάρτες κρύφτηκαν και φιλοξενήθηκαν στα σπίτια των Γεώργιου Λιασίδη, Κώστα Λιασίδη,  Κώστα Πενταρά και στο σύλλογο ΠΕΚ Χλώρακας οπου εκεί τους έκρυβε και τους φιλοξενούσε ο Νικόλας Χαραλάμπους Ττοουλιάς (άλλως Νικολάτζιης).

Ευσταθίου Παναγιώτης (Σπόντας).

Μέλος σε ομάδες στήριξης (σύνδεσμος, τροφοδότης αγωνιστών και μεταφορά οπλισμού) στην Πάφο. Πολιτικός κατάδικος.

Ζηνιερης Δημήτρης.

Μέλος σε μαχητικές ομάδες κρούσεως στηΧλώρακα. Μη συλληφθείς.

Θουκυδίδης Γιαννακης.

Μελος σε μαχητικες ομαδες κρουσεως στηΧλωρακα. Μη συλληφθεις.

Κυριακου Χρυσανθος (Κομματος).

Μελος σε ομαδες στηριξης (συνδεσμος, μεταφορα οπλισμου και καταζητουμενων αγωνιστων) στη Χλωρακα. Μη συλληφθεις

Κ/Ντινου Μηχαηλ.

Μελος σε ομαδες στηριξης (συνδεσμος,τροφοδοτης, απακρυψη αγωνιστων και οπλισμου). Μη συλληφθεις

Λεωνίδα Γεώργιος Χριστοδούλου (ή Γιωρκούιν).

Μέλος σε ομάδες στήριξης (σύνδεσμος, τροφοδότης αγωνιστών και μεταφορά οπλισμού) στην Πάφο. Μη συληθείς. Ήταν  μέλος της 1^ης ομάδας της ΕΟΚΑ. Ορκίστηκε στην οργάνωση από τον Αρχηγό Διγενή αμέσως μετά την άφιξη του στο νησί. Μαζί με τα άλλα μέλη της ομάδας του Π/Κώστα Λεωνίδα, περιπολούσαν και περίμεναν στις ακτές της Χλώρακας την άφιξη των πλοιαρίων με τα όπλα  και τα πυρομαχικά από την Ελλάδα. Το πρώτο φορτίο  έφτασε στην Χλώρακα με το πλοιάριο ΣΕΙΡΗΝ. Αποθηκεύτηκαν από τον Ομαδάρχη  Π/Κώστα Λεωνίδα και την ομάδα του (52  μεγάλα κιβώτια), μέσα σε σπιτάκι μηχανής άντλησης νερού, στον ποταμό  της ΒΡΕΞΗΣ  ιδιοκτησίας του Γεώργιου Λεωνίδα . Το φορτίο αυτό μετέπειτα μεταφέρθηκε από την ομάδα σε διάφορα  σημεία της  περιουσίας τού Γιώργου και του αδελφού του Νικόλα Λεωνίδα με σκοπό την φύλαξη και  συντήρηση τους μέχρι την άφιξη του Αρχηγού Γεώργιου Γρίβα. Στην μετέπειτα διανομή και παράδοση των όπλων σε άλλα μέλη της ΕΟΚΑ, σημαντική ήτο και η προσφορά των συζύγων Νικόλα και Γιώργου, τής Θεκλούς και της Μαρίας, οι οποίες τα κουβαλούσαν από τα χωράφια τους στην πόλη της Πάφου (στο Κτήμα) όπου ο Νικόλας  διατηρούσε μαγαζί και απο το οποίο εγίνετω η τελική διανομή στους διάφορους αγωνιστές.

Λεωνίδα Κώστας  (αργότερα Π/Κώστας), πρώτος ομαδάρχης ΕΟΚΑ.

Η πρώτη ομάδα δημιουργήθηκε στη Χλώρακα  το 1954 και αποτέλεσε τον πυρήνα της οργάνωσης (εισαγωγή, μεταφορά, απόκρυψη οπλισμού, και παραλαβή στελεχών της οργάνωσης). Ήταν εκ των ιδρυτών της Παναγρoτικης Ένωσης Κύπρου (ΠΕΚ) και ανώτατος σύμβουλος στο Παγκύπριο συμβούλιο της οργάνωσης. Ήταν μέλος της εφορευτικής επιτροπής στην κοινότητα της Χλωρακας η οποία διεξήγαγε το Ενωτικό Δημοψήφισμα το 1950.

Μυήθηκε και εντάχτηκε στην οργάνωση, απο τον Ανδρέα Αζίνα αρχές του 1954. Στις 5 Μαρτίου 1954 μαζί με άλλους παραλαμβάνει τον οπλισμό και τα πυρομαχικά που μετέφερε το πλοιαριο"Σειρήν" στην περιοχή "Βρέξη". Στις 10 Νοεμβρίου 1954 μαζί με άλλους δυο αγωνιστές, παραλαμβάνει τον Γεώργιο Γρίβα Διγενή στην παραθαλάσσια τοποθεσία "Αλική". Στις 25 του Γεννάρη 1955 συλλαμβάνεται με άλλους 12 στην περιοχή "Ροδαφίνια" ενώ παραλάμβαναν οπλισμό και πυρομαχικά που μετέφερε το πλοιάριο "Αγιος Γεώργιος", και καταδικάζεται στις 6 Μαΐου 1955 σε τετραετή φυλάκιση. Αποφυλακίζεται στις 19 Μαρτίου 1958, και αμέσως χειροτονείται από τον Μητροπολίτη Κιτίου Άνθιμο διάκονος, και σε λίγες μέρες χειροτονείται πρεσβύτερος. Σαν ιερέας ανέπτυξε πλούσια Κοινωνική και θρησκευτική δραστηριότητα. Πρωτοστάτησε στην ανοικοδόμηση της εκκλησίας της "Χρυσοαιματούσης" που είχε χαλάσει στον σεισμό του 1953 με εθελοντική εργασία, και με εράνους σ όλη την Κύπρο. Ήταν ένας από τους κύριους συντελεστές στο να μεταφερθεί νερό και ρεύμα στην κοινότητα, καθώς και στην διάνοιξη και ανακατασκευή σχεδόν όλων των δρόμων του χωρίου. Το 1961 με δικές του προσωπικές ενέργειες  προς τη Ζήνα Κάνθερ, κατάφερε οπως αυτή καταστεί μεγαλη ευεργέτιδα της Χλώρακας με έργα οπως την διάνοιξη και κατασκευή του δρόμου που οδηγεί στο χώρο αποβίβασης του Διγενή,  την ανέγερση του παρεκκλησιού του "Αγίου Γεωργίου" την μεταφορά του πλοιαρίου, την ανέγερση εστιατορίου, οπως και τη μεταβίβαση 33 στρεμμάτων γης, στην εκκλησία της Χλώρακας που η Ζήνα Κάνθερ ειχε αγοράσει. Το 1963 με το ξέσπασμα της Τουρκικής ανταρσίας βρίσκει τον Π/Κώστα στη πρώτη γραμμή να οργανώνει, να εκπαιδεύει και να καθοδηγεί τους νέους του χωριού πως να αποκρούσουν την Τουρκική ανταρσία.  Όταν οι Τούρκοι απέκλεισαν τις κοινότητες της Χλώρακας, Κισσόνεργας και Πέγειας με φυλάκια και μπλόκα στον δρόμο που οδηγούσε στην πόλη, ο Π/Κώστας οργάνωσε ομάδες εθελοντών οι οποίοι  δούλεψαν νυχθημερόν μέχρι που ανοίχτηκε καινούργιος  δρόμος μέσω του χωριού Εμπα.

Τον Γενάρη του 1964 μεταβαίνει στην Αθήνα συνοδευόμενος από τους Κώστα Κ. Πενταρά, Ανδρέα Κουρούσιη και άλλους αγωνιστές απο την υπόλοιπη Κύπρο, και συναντούν τον Στρατηγό Γρίβα, και απαιτούν την κάθοδο του στην κινδυνεύουσα Κύπρο για να οργανώσει την άμυνα. Το 1968 με δίκες του ενέργειες και παραστάσεις προς την κυβέρνηση ανεγείρεται το υπόστεγο που στέγασε το πλοιάριο "Αγιος Γεώργιος". Κατά την διάρκεια της Ιεροσύνης του, υπήρξε Θρονικος επίτροπος της Ιεράς Μητροπόλεως Πάφου

Πέθανε από σύντομη ασθένεια στις 23/7/1971 σε ηλικία 56 ετών.

Λεωνιδα Νικολας (Χιστοδουλου Νικολας Λεωνιδα ή Λουρικος) 1954.

Λεωνίδα Νικόλας Λουρικός. Η πρώτη ομάδα που αποτέλεσε τον πυρίνα της οργάνωσης. Αυτή η ομάδα το Μαρτη του 1954 παρέλαβε τον πρώτο οπλισμό, και αργότερα στην περιοχή της Αλικης παρέλαβε τον Γρίβα Διγενή.  Ήταν μέλος σε ομάδες στήριξης και πολιτικός κρατούμενος.

Ορκίστηκε στην οργάνωση από τον Αρχηγό Διγενή αμέσως μετά την άφιξη του στο νησί. Μαζί με τα άλλα μέλη της ομάδας του Π/Κώστα Λεωνίδα, περιπολούσαν και περίμεναν στις ακτές της Χλώρακας την άφιξη των πλοιαρίων με τα όπλα και τα πυρομαχικά από την Ελλάδα. Το πρώτο φορτίο  έφτασε στην Χλώρακα με το πλοιάριο ΣΕΙΡΗΝ. Αποθηκεύτηκαν μέσα σε σπιτάκι μηχανής άντλησης νερού στον ποταμό  της ΒΡΕΞΗΣ ιδιοκτησίας του Γεώργιου Λεωνίδα και μετέπειτα μεταφέρθηκαν στο σπίτι του «Μούκκουρου» που ήταν στο περβόλι του Νικόλα Λεωνίδα Λουρικού, όπου εκεί αφου παρέμειναν λίγες μέρες, οι εξ Ελλάδος υπεύθυνοι κανόνισαν τον διαμοιρασμό τους στις διάφορες επαρχίες της Κύπρου και με διαταγή τους μεταφέρθηκαν με γαϊδούρια στην οικία του Νικόλα Αζινα ώστε από εκεί να περάσουν τα διάφορα κλιμάκια να τα παραλάβουν και να τα μεταφέρουν στον τελικό τους προορισμό σε κάθε πόλη και χωριό.

Ο Νικόλας Λεωνίδας Λουρικός άνοιξε μπακάλικο στην οδό Φελάχογλου στην πόλη του Κτήματος ώστε από εκεί να περνούν οι αγωνιστές της ΕΟΚΑ σαν πελάτες και να παίρνουν τις διαταγές τους, τον οπλισμό τους, ακόμα εκεί πολλές φορές συσκέπτονταν οι αρχηγοί της οργάνωσης. Ένας Τούρκος επικουρικός που τους υποψιάστηκε έστηνε καραούλι και παρακολουθούσε ποιοι μπαινόβγαιναν στο μαγαζί. Όταν τον αντιλήφθησαν εκδόθηκε διαταγή εκτέλεσης του την οποία εκτέλεσε ο ήρωας Χρίστος Κκελης.

.

Λεωνιδα Χαραλαμπος Μαυρος (Χιστοδουλου Χαραλαμπος Λεωνιδα ή Μαυρος ).

Μελος σε ομαδες στηριξης, μη συλληφθεις. Ήταν ενεργό μέλος της ΕΟΚΑ σε όλους τους τομείς.

Ένα από τα βασικά του καθήκοντα ήταν να ορκίζει και να εκπαιδεύει τα νέα μέλη της οργάνωσης. Μετά από πληροφορίες οι Άγγλοι επεδραμαν στο σπίτι του για να τον συλλάβουν. Αυτός πήδησε από το παράθυρο, και διέφυγε τη σύλληψη. Κρυβόταν στην περιοχή Κλουνοι για οκτώ μέρες, έως ότου έπαυσαν οι Άγγλοι να κάνουν έρευνες, και κατέφυγε  στην περιοχή «Λουτρά Κούρτακα» στο χωριό της Λετυμπου, από όπου σε κάποια στιγμή θα τον παραλάμβαναν άλλοι αγωνιστές για να τον πάρουν στα κρησφύγετα ως αντάρτη. Κάποια μέρα έστειλαν τον υιό του Γιωρκον μαζί με τον Κυριάκο Μαυρονικολα για να τον ειδοποιήσουν να ετοιμαστεί και να πάει σε ορισμένο σημείο, από όπου και θα παραλαμβάνετω και θα μεταφέρετω από αγωνιστές, στα κρησφύγετα. Δυστυχώς, από λάθος συνεννόηση, οι απεσταλμένοι αντί να πάνε στα λουτρά Κούρταμα, πήγαν στα λουτρά των Αγίων Αναργύρων, με αποτέλεσμα να μην τον βρούν, και το ραντεβού να μην πραγματοποιηθεί. Εν τω μεταξύ υπήρξε  προδοσία, ίσως από την  τουρκάλα που είχε τα λουτρά, και οι Άγγλοι επέδραμαν και τον συνέλαβαν. Κατ αρχάς τον φυλάκισαν στις κεντρικές φυλακές, και ακολούθως  στο κάστρο της Κερυνιας μέχρι την μεγάλη δραπέτευση, οπότε τον μετέφεραν στα κρατητήρια  Κοκκινοτρεμιθιας, ύστερα στα κρατητήρια Πυλας και αργότερα στα κρατητήρια Πηροίου. Ήταν ένας μαραθώνιος μεταφοράς από φυλακή σε φυλακή, ο οποίος διήρκησε τριάντα τρεις  μήνες.

Λεωνίδα Ανδρέας Κώστα (αργότερα Π/Ανδρέας Π/Κώστα). 

Μέλος σε μαχητικές ομάδες κρούσεως στη Χλωρακα. Μη συλληφθείς.

Γεννήθηκε στη Χλώρακα στις 6 Νοεμβρίου 1941. Κατάφερε να φοιτήσει μέχρι την 4^η Τάξη Γυμνασίου με πολύ κόπο, γιατί οι καιροί ήταν δύσκολοι, υπήρχε φτώχεια, αλλά κυρίως ήταν η εποχή που συνέβαινε ο αγώνας της ΕΟΚΑ ενάντια στους Άγγλους

αποικιοκράτες. Σαν μαθητής ελάμβανε μέρος σε όλες τις διαδηλώσεις και εκδηλώσεις διαμαρτυρίας ενάντια σε αυτους, με αποτελεσμα να συλληφθεί δυο φορές. Την πρώτη συνελήφθει σε διαδήλωση και κρατήθηκε για τρεις ημέρες, τη δεύτερη ύστερα από προδοσία οδηγήθηκε στα γνωστά κρατητήρια του «Ευθύβουλου», όπου υπέστη πολλά βασανιστήρια, είναι λογω αυτής της σύλληψης που διέκοψε την φοίτηση του στο Γυμνάσιο. Ο πατέρας του ο γνωστός Παπακώστας Λεωνίδας, άνθρωπος με υψηλά ιδανικά και ηθικές αρχές, το 1960 τον ενέγραψε ως φοιτητή στην Ιερατική σχολή Κύπρου από την οποία απεφοίτησε το 1963. Το 1965 ενυμφεύθη την Ρεβέκκα Πολεμίτη και απέκτησε 3 παιδιά, την Έλλη, Γιώργο και Κώστα. Το 1971 βλέποντας τον πατέρα του να είναι βαριά άρρωστος απεφάσισε να χειροτονηθεί ιερέας ώστε να τον βοηθεί. Ο πατέρας του πεθαίνει την ίδια χρονιά, ακολούθησαν δύσκολα χρόνια, επήλθε Εθνικός διχασμός, ο κόσμος χωρίστηκε σε δύο παρατάξεις, η εκκλησία διχάστηκε.

Ο Παπανδρεας εγκαταλείπει την Κύπρο και μεταβαινει στην Ελλάδα για να εργαστεί εκεί. Εγκαθίσταται στη Κρύα Βρύση Γιαννιτσών όπου εδιορίστη ως ιερεύς. Εκεί με πολλη υπομονή, εγκαρτέρηση, όρεξη και πείσμα, κατάφερε ταυτόχρονα με την εργασία του να εγγραφεί και να τελειώσει το γυμνάσιο, ακολούθως ενεγράφη στο Ποιμαντικό τμημα του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης απ όπου πήρε πτυχίο Θεολογίας. Το 1987 επιστρέφει στην Κύπρο και αναλαμβάνει την ενορία της Χλώρακας. Ταυτόχρονα  διορίζεται ως καθηγητής Θεολογίας και διδάσκει σε διάφορα Γυμνάσια. Από τότες μέχρι και σήμερα 2010, υπηρετεί με περηφάνια και προσφέρει με επιτυχία τις ποιμαντικές του υπηρεσίες στην κοινότητα της Χλώρακας

Λεωνίδα Γεωργιος Κώστα (αργότερα Γεωργιος Π/Κωστα ).

Λεωνίδα Γεωργιος Κώστα (αργότερα Γεωργιος Π/Κωστα ).

Μέλος σε ομάδες Νεολαίας ΑΝΕ, και μέλος σε ομάδες στήριξης στη Πάφο, μη συλληφθεις. Εκτός από τη συμμετοχή του στην αναγραφή συνθημάτων και τη ρήψη φυλλαδίων, κατόπιν διαταγών από τον υπεύθυνο ομαδάρχη της περιοχής Κώστα Πενταρά ησχολήτω με τη συντήρηση, την απόκρυψη και τη μεταφορά οπλισμού, πυρομαχικών και βομβών.

Λιασιδης Γεωργιος Ιωαννου. 

Μελος σε μαχητικες ομαδες κρουσεως, μη συλληφθεις.

Λιασιδης Κωστας Ιωαννη.

Μελος σε ομαδες στηριξης (συνδεσμος,τροφοδοτης  μεταφορα οπλισμου και αποκρυψη αγωνιστων) στην Χλωρακα. Μη συλληφθεις. Διπλα απο το σπιτι του ειχε την αποθηκη του (ασιερωναρι), και μεσα εκυβε αγωνιστες, οπλα, και πυρομαχικα. Οταν καποια μερα τουρκος αστυνομικος περιπολουσε και ερευνουσε την περιοχη, περιμενε οσπου  ενυχτωσε και φυγαδευσε τους ανταρτες που εκρυβε απο μονοπατια μυστικα που αυτος ηξερε.

Μαυρονικολας Ανδρεας Γεωργιου.

Γεννήθηκε το 1937 και απεβίωσε το 1994, ήταν αδελφός των επισης αγωνιστων Κυριάκου Μαυρονικόλα και Νικόλα Μαυρονικόλα.

Πολιτικός κρατούμενος, συνελήφθη από τους πρώτους με την κατηγορία ότι ήταν υπεύθυνος μαθητικής ομάδας της ΕΟΚΑ στο Ελληνικό Κολλέγιο Πάφου και παρέμεινε κρατούμενος πέραν των 3 ετών. Κατά την διάρκεια της φυλακίσεως του συμμετειχε σε ομαδική απεργία πείνας των κρατουμένων. Υπήρξε για ένα διάστημα συγκρατούμενος του γνωστού κριτικού κινηματογράφου Νίνου Φενέκ-Μικελίδη

Απελύθη με την αμνηστίαν που εδόθη σε όλους τους κρατουμένους και πολιτικούς καταδίκους με την λύση του Κυπριακού προβλήματος.

Μετά το πέρας του αγώνα μετακόμισε στην Ελλάδα όπου και έζησε  και εργάστηκε ως το θάνατό του ως καθηγητής Αγγλικών.

Μαυρονικολας Αντωνης Χ'Ευσταθιου.

Μελος στις μαχητικες ομαδες κρουσεως στη Χλωρακα. Πολιτικος κρατουμενος και πολιτικος καταδικος.

Μαυρονικολας Κυριάκος Γ, ενεργό μέλος. Μυήθηκε στην οργάνωση από τον αδελφό του Νικόλα και ορκίστηκε από τον ομαδάρχη Κώστα Λεωνίδα. Είχε δώσει τον όρκο από τους πρώτους αγωνιστές και προσέφερε πολύτιμες υπηρεσίες στην ΕΟΚΑ κατά την διάρκειαν του Αγώνα. Υπήρξε στενός συνεργάτης του Χρ. Κέλη, του μεγαλύτερου και πιο δραστήριου αγωνιστή της Πάφου. Ήταν κατασκευαστής βομβών που εχρησιμοποιούντο για τις ενέδρες εναντίον του Αγγλικού Στρατού. Μια από της βόμβες του εχρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Πάφο πάνω σε δένδρο και είχε σαν αποτέλεσμα να σκοτωθεί ένας συνταγματάρχης του Αγγλικού στρατού και πολλοί Άγγλοι στρατιώτες.  

Έλαβε μέρος στην εκφόρτωση του πλοιαρίου "Αγιος Γεωργιος" στις 25 Ιανουαρίου 1955. Συνελήφθη μαζί με τα άλλα μέλη της ομάδας το βράδυ που γινόταν η εκφόρτωση. Η σύλληψη του εγινε σε απόσταση 500 μέτρων από την ακτή μαζί με τον Μιχαλάκη Π/Αντωνίου. Είχαν διαταχτεί από τον ομαδάρχη να μεταφέρουν τρόφιμα για το πλήρωμα του καϊκιού που ήσαν φυλαγμένα στο περιβόλι του Νικόλα Λεωνίδα στην περιοχή «Κούκκουρος».

Μαυρονικόλας Νικόλας Γ.

Ο Νικόλας Μαυρονικόλας ήταν μέλος της Α ομάδας που αποτελούσε τον πυρήνα της οργάνωσης της ΕΟΚΑ. Αυτή η ομάδα τον Μάρτη του 1954 παρέλαβε τον πρώτο οπλισμό και αργότερα στην περιοχή «Αλική» της Χλώρακας παρέλαβε με άλλους τον αρχηγό της ΕΟΚΑ Γ. Γρίβα Διγενή. Ορκίστηκε και εκπαιδεύτηκε από τον ίδιο το Γρίβα, και αποτέλεσε μέλος της πρώτης ανταρτικής ομάδας που οργανώθηκε στη Χλώρακα. Συνελήφθη στις 25 Ιανουαρίου μαζί με άλλα μέλη της ομάδας ενώ ξεφόρτωναν δυναμίτιδα που μετέφερε το πλοιάριο «Αγιος Γεώργιος» στην ακτή «Ροδαφίνια». Καταδικάστηκε σε τετραετή φυλάκιση και φυλακίστηκε στις 6 Μαΐου ΄55. Μετά την αποφυλάκιση του ανελαβε υπεύθυνος της μαθητιώσας νεολαίας. Έφερε το ψευδώνυμο "Βλάχος". Ένα χρόνο πριν το θάνατο του κυκλοφόρησε το βιβλίο το οποίο έγραψε με τίτλο "Η μαρτυρία μου" και το οποίο αναφέρεται στην προετοιμασία του αγώνα της ΕΟΚΑ και τη διαβίωση στις κεντρικές φυλακές.

Μαυρονικολας Νικος Χαρ.

Μελος σε μαχητικες ομαδες (ανταρτης). Μαζι με αλλους αγωνιστες παρελαβαν στις ακτες της Χλωρακας τον Διγενη με τους συνεργατες του. Πολιτικος κρατουμενος.

Μενελαου Ανδρεας Κουρουσιης.

Μελος σε ομαδες κρουσεως στη Χλωρακα. Μη συλληφθεις.

Μιχαήλ Ζαχαρίας.  

Μέλος σε μαχητικές ομάδες κρούσεως στη Χλωρακα. Μη συλληφθεις. Τέλειωσε το Γυμνάσιο το 1957. Σπούδασε στην Φιλοσοφική σχολή Αθηνών, καθώς στην Μαρσαλειο Παιδαγωγική ακαδημία. Δούλεψε ως δημοδιδάσκαλος για τέσσερα χρόνια, και μετά σαν καθηγητής Ιστορίας στα Γυμνάσια. Τιμήθηκε για την προσφορά του στον αγώνα απο την κυβέρνηση, η οποία του απένειμε το μετάλλιο τιμής της ΕΟΚΑ.

Π/Αντωνης Ιωαννου (Λιασιδης). Μελος σε ομαδες στηριξης στη Χλωρακα. Μη συλληφθεις.

Χειροτονήθηκε ιερέας το 1945. Γεννήθηκε το 1902, απεβίωσε το 1974. Προερχόμενος από πολυμελή και φτωχή οικογένεια, δεν κατάφερε να παει στο Γυμνάσιο. Είχε όμως πολύ ενδιαφέρον για τα γράμματα, έτσι από μόνος του μέσα από τα εκκλησιαστικά βιβλία κατάφερε να μορφωθεί σε μέγα βαθμό. Αγαπούσε επίσης τη Βυζαντινή μουσική, και ήταν διορισμένος ψάλτης στην Εκκλησία Θολοσκέπαστης της Κάτω Πάφου.

Δίδασκε την τέχνη αυτή που ήξερε πολύ καλά σε πολλούς άλλους, έγραψε επίσης και εξέδωσε Εγκόλπιο Βυζαντινής Μουσικής μέγα βοήθημα για τους μαθητές του Ιεροψάλτες. Την εποχή της Δεκατίας (είδος φόρου στην Αγγλική Αποικιοκρατική Κυβέρνηση) διετέλεσε Μεμούρης (πιστοποιών υπάλληλος για τις σοδειές των Γεωργών ώστε να δοθεί από αυτήν το ένα δέκατο στην Κυβέρνηση) θέση από την οποία μπόρεσε να βοηθήσει και να διευκολύνει πολλούς φτωχούς συγχωριανούς του. Παντρεύτηκε την κόρη του ιερέως της Χλώρακας Παπακλεόβουλου, έτσι μ αυτό τον τρόπο ήρθε πιο κοντά στην εκκλησία που αγαπούσε, και αργότερα χειροτονήθηκε ιερέας. Υπήρξε από τους πρωτοστάτες στην ίδρυση θρησκευτικού συλλόγου και ύστερα της ΑΤΕ ΠΕΚ Χλώρακας. Υπήρξε επίσης μέλος και αγωνιστής της ΕΟΚΑ.

Π/Αντωνιου Ανδρεας.

Π/Αντωνίου Μιχαλακης.

Μέλος της πρώτης ομάδας. Έλαβε μέρος στην παραλαβή του αρχηγού Διγενή στις 10 Νοεμβρίου 1954 και συνελήφθη με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας της Χλωρακας κοντά στην ακτή «Ροδαφίνια» όταν ξεφόρτωναν δυναμίτιδα από το πλοιάριο «Αγιος Γεωργιος». Αθωώθηκε από το Κακουργιοδικείο Πάφου. Ανελαβε ομαδάρχης στη Χλωρακα και ανέπτυξε πλούσια δράση σε όλη τη χαμηλή περιοχή της Πάφου. Συνεληφθη από τους Άγγλους και φυλακίστηκε. Έφερε το ψευδώνυμο "Νικηταράς"

Π/Αντωνιου Χαραλαμπος (Π/Χαραλαμπος). Χειροτονήθηκε ιερέας το 1973. Γεννήθηκε το 1928, απεβίωσε το 2007. Υιός του επίσης ιερέως Παπαντώνη Λιασίδη, μεγάλωσε με Ελληνοχριστιανικές γαλουχίες, έλαβε μέρος στον αγώνα της ΕΟΚΑ όπου προσέφερε με χαρά τις υπηρεσίες του. Ήταν από νεαρής ηλικίας ψάλτης στην εκκλησία της Χλώρακας για πολλά έτη, όταν δε του εζητήθη από τον Μακάριο να ενδυθεί τα ράσα, δεν ηρνήθη, έτσι το 1973 χειροτονείται ιερεύς.

Π/Ευαγορου Κυριακος.

Μελος σε μαχητικες ομαδες κρουσεως στη Χλωρακα. Μη συλληφθεις.

Π/Ευαγορου Μαρια Π/Κλεοβουλου.

Μελος σε  ομαδες στηριξης (συνδεσμος, τροφοδοτης, και αποκρυψη  αγωνιστων) στη Χλωρακα. Μη συλληφθεισα.

Κάτω από το σπίτι του Λεωνιδα Χ' Αντωνη υπήρχε σπήλαιο στο οποίο εφιλοξενούντο κατά καιρούς αγωνιστές καταζητούμενοι. Μέσα στο σπίτι υπήρχε Τούρκικου τύπου αποχωρητήριο, που από την τρύπα στο δάπεδο συγκοινωνούσε με το σπήλαιο. Απ εκεί έδιναν το φαγητό στους αγωνιστές, και κάθε τόσο έριχναν και λίγες αφοδεύσεις για να μην υποψιάζεται τίποτα κανένας. Όταν μια φορά μετά από πληροφορίες ήρθαν Άγγλοι στρατιώτες να βρουν τη σπηλιά, η Μαρία Π/Κλεοβούλου μια γειτόνισσα, βλέποντας τους Εγγλεζους, έριξε παντού σκόνη πιπέρι με αποτέλεσμα να μην μπορέσουν τα στρατιωτικά σκυλιά με την οσμή τους να βρουν το σπήλαιο, που εκείνη την ημέρα εκρύβονταν μέσα αντάρτες

Π/Κλεοβουλου Αφρουλλα.

Μελος σε  ομαδες στηριξης (συνδεσμος, τροφοδοτης, αποκρυψη οπλισμου και αγωνιστων) στη Χλωρακα. Μη συλληφθεισα.

Π/Κλεοβούλου Γεώργιος.

Μέλος σε ομάδες στήριξης (σύνδεσμος, τροφοδότης και απόκρυψη ανταρτών) στη Πάφο. Μη συληθείς. Ενώ κατασκεύαζαν χειροβομβίδες και εκρηχτικούς μηχανισμούς στο σπίτι του μαζί με άλλους,   απο τυχαιαν έκρηξη τραυματίστηκε αυτός, ο υιός του Χαράλαμπος και ο Γ. Χαραλαμπιδης. Στο σπίτι του ανάμεσα σε διπλούς τοίχους διατηρούσε κρησφύγετο. Μετά το γεγονός της έκρηξης, η Αγγλική αστυνομία με Τούρκους αστυνομικούς, και υποψιασμένοι περί του κρησφυγέτου, μέτρησαν τους τοίχους για να το ανακαλύψουν. Η Μαρία (σύζυγος του Γεωργίου) όμως, μετακόμισε την κορδέλα μετρήσεως χωρίς να την δει κανένας, και έτσι οι Άγγλοι αστυνομικοί ξεγελάστηκαν. Ένας Τούρκος αστυνομικός το κατάλαβε, αλλά άγνωστο για ποιο λόγο δεν το ανάφερε, με αποτέλεσμα να μην ανακαλυφθεί το κρησφύγετο.

Π/Κλεοβούλου Χαράλαμπος Γ.

Ενώ κατασκεύαζε χειροβομβίδες και εκρηχτικούς μηχανισμούς στο σπίτι του, απο τυχαίων ανάφλεξη, και έκρηξη  τραυματίστηκε σοβαρά στο κεφάλι , οπως το ίδιο τραυματίστηκε αλλά λιγότερο, και ο πατέρας του, και σοβαροτερα,χανοντας το χέρι του, ο αγωνιστής Γεώργιος Χαραλαμπιδης.

Παφιτης Χρυσανθος.

Μελος σε ομαδες στηριξης στη περιοχη Λευκωσιας, μη συλληφθεις.

Πενταρα Αναστασια (Αζίνα) Χαραλαμπους.

Μελος σε ομαδες στηριξης στη Χλωρακα. Μη συλληφθεισα. Κόρη του Νικολα Αζινα, φιλοξενησαν τον Γριβα Διγενη, καθως και αλλους ανταρτες στο σπιτι τους. Αναμιχθηκε με τον αντρα της ενεργα στον αγωνα, διακινουσαν πληροφοριες και οπλισμο.

Πενταρα Χαράλαμπος. Ητο άνθρωπος που διεκρινετο για την πραότητα του, ητο καλός Χριστιανός, και καλός οικογενειάρχης. Αυτός και η Σύζυγος του Αναστασία Ν. Αζινα ανεμιχθησαν ενεργά στην ΕΟΚΑ, και στο σπίτι τους εφιλοξενυθησαν πολλοί αγωνιστές, όπως ο Ανδρέας Γιάγκου, ο Λεύκιος Ροδοσθένους, αλλά το κορυφαίο ητο όταν φιλοξένησαν και τον στρατηγό Γεώργιο Γρίβα Διγενή για είκοσι ημέρες. Επίσης το κατάστημα τους στο Κτήμα (πόλη της Παφου) ηταν διακομηστικο κέντρο όπλων και πληροφοριών.  

Πενταρά  Βρυωνα Χρ. (συζηγος Κ. Πενταρα)

Μελος σε ομαδα στηριξης (συνδεσμος, τροφοδοτης, μεταφορα οπλισμου και αποκρυψη ανταρτων)

στη Χλωρακα. Μη συλληφθεισα.

Πενταρα Γρηγορια (Γληορου) Κ.

(συζηγος Χρ. Πενταρα). Μελος σε ομαδες στηριξης στη Χλωρακα. Μη συλληφθεισα.

Πενταρα Γεωργιος Ν.

Μελος σε μαχητικες ομαδες κρουσεως στη Χλωρακα, μη συλληφθεις.

Πενταρας Κωστας.

Ομαδαρχης σε μαχητικες ομαδες (Κρουσεως και εκτελεστικου) στη Παφο. Ψευδονυμο Στρατος. Πολιτικος κρατουμενος και πολιτικος καταδικος.

Γεννήθηκε το 1938, μέλος μεγάλης οικογένειας, έμεινε ορφανός από πατέρα σε ηλικία 5 χρονών. Φοίτησε στο Λιασίδειο κολλέγιο ως την τρίτη τάξη Γυμνασίου, μετά την ανακήρυξη της Δημοκρατίας διορίστηκε στην ΑΗΚ όπου εργάστηκε 38 συνεχή χρόνια, μέχρι που συνταξιοδοτήθηκε. Έλαβε μέρος εκτός από τον αγώνα ενάντια στους Άγγλους αποικιοκράτες και ενάντια στην Τουρκική ανταρσία το 1963. Υπήρξε επίσης το 1971 εκ των ιδρυτών του υπερκομματικού αθλητικού σωματείου «Ακρίτας», διατέλεσε αρχηγός του 24^ου Ναυτοπροσκοπικού Σώματος Κύπρου, και ήταν ενεργό δραστήριο μέλος και στέλεχος της δεξιάς παράταξης. Παντρεύτηκε το 1966 την Ανδρούλλα Μιχαήλ Ομήρου, και απέκτησαν τέσσερα παιδιά.

Από νεαρά ηλικία εντάχτηκε στην ΕΟΚΑ. Το 1955 σε ηλικία 17 ετών συνελήφθηκε σε αντικατοχική εκδήλωση και καταδικάστηκε σε 6 μήνες φυλακή. Το 1957 ανελαβε ομαδάρχης της ΕΟΚΑ με το ψευδώνυμο «Στράτος», μέχρι τον Νοέμβριο του 1958. Αυτή η ομάδα είχε ενεργό δράση στα χωριά της Δυτικής περιοχής της Πάφου, δηλαδή στην Κισσόνεργα, Τάλα, Έμπα, Μεσόγη, Αναβαργός, Κονιά, Γεροσκήπου, Αχέλεια, Κάτω Πάφο, και προπαντός στην πόλη της Πάφου.

Ο ίδιος ελάμβανε κυρίως μέρος σε ειδικές αποστολές με σύντροφο τον υπασπιστή του Τομεάρχη Τεύκρου Λοιζίδη Βάσο Παντέλα υπό τις οδηγίες και διαταγές του πρώτου.

Στο σπίτι του και σε τρία κρησφύγετα της Χλώρακας φιλοξενούσε και τροφοδοτούσε αντάρτες. Το 1957 συνελήφθη για ανακρίσεις και κλείστηκε στον Αστυνομικό σταθμό Πάφου και στο στρατόπεδο Δασούδι. Επίσης το 1958 σε μεγάλο Κέρφιου κατ οίκον περιορισμού της Χλώρακας συνελήφθη και οδηγήθηκε στο περιβόητο στρατόπεδο του «Ευθύβουλου» όπου κρατήθηκε για 23 ημέρες και υπέστη φρικτά βασανιστήρια. Ακολούθως μεταφέρθηκε στα κρατητήρια της Πύλας και Μάμμαρι μέχρι τέλους του αγώνα.

Σαν απλός πολίτης που βγήκε στη σύνταξη παρακολουθώντας την σημερινή πολιτική κατάσταση, δηλώνει πικραμένος γιατί ο υπερήφανος αγώνας της ΕΟΚΑ για τον οποίο νιώθει υπερήφανος που έλαβε μέρος ενώ εστέφθη υπό πλήρη επιτυχία, δεν επέφερε τα ποθούμενα αποτελέσματα δηλαδή την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα που ήταν και ο όρκος των αγωνιστών.

Πενταράς Νικόλας Κ.

Μέλος της πρώτης ομάδας της ΕΟΚΑ στη Χλώρακα, ορκίστηκε απο τον ομαδάρχη Κώστα Λεωνίδα. Συνελήφθη μαζί με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας στις 25 Ιανουαρίου 1955 κατά την εκφόρτωση των όπλων και των πυρομαχικών που μετέφερε το πλοιάριο Άγιος Γεωργιος. Δικάστηκε και καταδικάστηκε σε τριετή φυλάκιση. Μετά την αποφυλάκιση του ενεργοποιήθηκε στις ομάδες της ΕΟΚΑ στην περιοχή του χωριού Αναβαργός.

Πενταράς Χριστόδουλος Ν. Εντάχτηκε στην πρώτη ομάδα της ΕΟΚΑ από τον Κώστα Λεωνίδα σαν υπεύθυνος για λήψη  πληροφοριών μαζί με τον Διογένη Παπαδόπουλο (αργότερα Παπαδιογένη). Συνεληφθη μαζί με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας στις 25 Ιανουαρίου 1955 κατά την εκφόρτωση των όπλων και των πυρομαχικών που μετέφερε το πλοιάριο "Αγιος Γεωργιος". Δικάστηκε και καταδικάστηκε σε τετραετή φυλάκιση, ποινή που εξέτισε στις κεντρικές φυλακές στη Λευκωσία. Αποφυλακίστηκε τον Απρίλιο του 1958. Όταν δικαζόταν απο το κακουργιοδικείο στην πόλη της Πάφου  και ρωτήθηκε από τον Δικαστή τι έχει να πει πριν την επιβολή της ποινής, αυτός είπε: «Ζητώ από το δικαστήριο όπως μη με κρίνει ως κοινό εγκληματία, διότι ότι έπραξα το έπραξα από αγάπη προς την Ελευθερία. Πιστεύω ότι κατά τον εικοστό αιώνα οι λάτρεις της Ελευθερίας δεν πρέπει να τιμωρούντα αλλά να βραβεύονται». Η δήλωση του αυτή μεταδόθηκε και από το ραδιόφωνο του BBC.  

Σπυρου Ανδρεας.

Μελος σε μαχητικες ομασες κρουσεως στη Παφο, μη συλληφθεις.

Σπυρου Γεωργιος.

Μελος σε μαχητικες ομασες κρουσεως στη Παφο, μη συλληφθεις.

Σπυρου Δημητρης Γ. Μελος σε μαχητικες ομασες κρουσεως στη Χλωρακα, μη συλληφθεις.

Ταπακουδης Γεωργιος.

Μελος σε μαχητικες ομαδες κρουσεως και εκτελεστικου στη Χλωρακα, πολιτικος κρατουμενος και πολιτικος καταδικος. Ήταν οικοδόμος, και ανήκε στις τάξεις της ΠΕΟ. Όταν θέλησε να εισχωρήσει στις τάξεις της ΕΟΚΑ έμαθε ότι δεν έπρεπε να ανήκει στην ΠΕΟ, γιατί αυτή η οργάνωση ήταν ενάντια στον αγώνα. Έτσι κατόπιν παροτρύνσεως του Κυριάκου Λεωνίδα έστειλε δημοσίευση στην εφημερίδα Ελευθερία όπου ανακοίνωνε ότι έπαυσε να ανήκει στην ΠΕΟ. Κατόπιν αυτού τον παρέλαβε ο Χριστόδουλος Πενταράς ο οποίος αφού τον προσηλύτισε τον επήρε στην εκκλησία του Αρχάγγελου όπου και έδωσε τον Όρκο της ΕΟΚΑ στο ιερό ευαγγέλιο. Ακολούθως τον παρέλαβε ο Χαράλαμπος Ανδρέου Αγγλογαλλος και τον εκπαίδευσε να χειρίζεται τα όπλα και πως  να πυροβολεί. Η εκπαίδευση έγινε με ένα παλιό Εγγλεζικο τυφέκιο τύπου Λι Ελφιν Νο 4. Τοποθετήθηκε στην ομάδα κρούσεως και εκτελέσεων.

Έλαβε μέρος στις διαδηλώσεις της δίκης των εφτα που συνελήφθησαν για την εκφόρτωση του οπλισμού στα Ροδαφινια. Κατάφεραν να αποσπάσουν τους κρατούμενους από τα χέρια της αστυνομίας, τους πήραν και διαδήλωναν σ όλη την πόλη της Πάφου. Μετά από δυναμική επέμβαση της αστυνομίας, οι Άγγλοι ξανασυνελαβαν τους κρατούμενους, μαζί τους συνέλαβαν και ορισμένους διαδηλωτές, ανάμεσα τους και ο  Γεώργιος Ταπακουδης ο οποιος δικάστηκε, καταδικάστηκε, και φυλακίστηκε τέσσερις μήνες στη φυλακη.

Μετά την αποφυλάκιση του συνέχισε να είναι δραστήριο μέλος της ΕΟΚΑ. Στις αρχές Μαΐου του 1956 ξανασυνελήφθη από τους Άγγλους και μεταφέρθηκε και κρατήθηκε στα κρατητήρια Πυλας και Κοκκινοτρεμιθιάς. Μετά το τέλος του αγώνα και με την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και λογω της δράσης του στον αγώνα, κρίθηκε από τους Κυβερνώντες ότι έπρεπε μα ενταχθεί στις τάξεις του Κυπριακού στρατού γιατί τον χρειάζεται η πατρίδα. Αυτό ήταν το βασικό επιχείρημα που χρησιμοποίησαν για να τον πιέσουν και να τον πείσουν. Ο ίδιος δεν ήθελε κάτι τέτοιο, αλλά τελικά επείσθη απο τον πρώην Τομεαρχη της ΕΟΚΑ Τεύκρο Λοιζου και εντάχτηκε στον Κυπριακό στρατό σαν υπαξιωματικός όπου και υπηρέτησε για δεκαεπτά χρόνια και αφυπηρέτησαν ως υπολοχαγός. Πολύ αργότερα, την 1 Απριλίου του 2005, τιμήθηκαν από την Κυπριακή κυβέρνηση με δίπλωμα και μετάλλιο.

Ταπακουδης Νικολαος.

Μελος σε ομαδες Νεολαιας ΑΝΕ στην Χλωρακα. Εγραφαν συνθηματα, εσβηναν Εγγλεζικες επιγραφες, εριχναν φυλλαδια. Μη συλληφθεις.

Τουμπας Σταυρος Ν.

Μελος σε μαχητικες ομαδες κρουσεως, πολιτικος κρατουμενος με το ονομα Νικολαου Σταυρος.

Χαραλαμπους Ανδρεας Χ.

Μελος σε μαχητικες ομαδες κρουσεως και ανταρτης στη Κερυνεια.Πολιτικος καταδικος.

 

Χαραλαμπους Γεωργιος Χ.

Μελος σε μαχητικες ομαδες κρουσεωςστη Χλωρακα. Ψευδονυμο Ασπρος, μη συλληφθεις.

 

Χαραλαμπους Ελενη Δημοσθενους.

Μελος σε ομαδες στηριξης (συνδεσμος, τροφοδοτης και αποκτυψη αγωνιστων) στη Λαρνακα. Μη συλληφθεισα.

Χ'Αντωνη Λεωνιδας.

Μελος σε ομαδες στηριξης (συνδεσμος, τροφοδοτης και αποκτυψη αγωνιστων) στη Χλωρακα, μη συλληφθεις. Ο Λεωνίδας Χ" Αντώνης Πεγειωτης ήταν αγωνιστής της ΕΟΚΑ, στην οποίαν προσέφερε πολλά αυτός και η οικογένεια του. Από αυτή του την δράση έμεινε σαν ιστορία που την διηγούνται μέχρι σήμερα στα παιδιά, το εξής περιστατικό. Κάτω από το σπίτι του υπήρχε σπήλαιον στο οποίον εφιλοξενούντο κατά καιρούς αγωνιστές που καταζητούντο από τους Εγγλεζους. Μέσα στο σπίτι υπήρχε ένα παλιού τύπου αποχωρητήριο, που είχε απλά μια τρύπα στο δάπεδο η οποία όμως αντί για λάκκο είχε συγκοινωνία με το σπηλαιο.Απ εκεί έδιναν το φαγητό στους αγωνιστές, και κάθε τόσο έριχναν και λίγες αφοδεύσεις για να μην υποψιάζεται τίποτα κανένας. Και όταν μια φορά μετά από πληροφορίες ήρθαν οι Άγγλοι στρατιώτες για να βρουν τη σπηλιά, μια γειτόνισσα, η Μαρία Π/Κλεοβούλου βλέποντας τους Εγγλεζους, έριξε παντού σκόνη πιπέρι με αποτέλεσμα να μην μπορέσουν τα στρατιωτικά σκυλιά να μυριστούν και να βρουν το σπήλαιο, που εκείνη την ώρα μάλιστα κρύβονταν μέσα αντάρτες.

Χλωρακιωτης Νικολαος.

Μελος σε ομαδες στηριξης στη Λεμεσο. Μη συλληφθεις.

Χλωρακιωτης Σταυρος.

Μελος σε ομαδες στηριξης στη Λεμεσο. Μη συλληφθεις.